نگاهی به تفاهم‌نامه های همکاری میان ایران و کره جنوبی

1- تفاهم‌نامه همکاری بین شرکت ملی گاز ایران و شرکت کوگاز کره جنوبی: به گفته عزیزالله رمضانی مدیر امور بین‌الملل شرکت گاز بر اساس این تفاهم‌نامه مقرر شده کارگروه‌های مشترکی تشکیل و زمینه‌های همکاری در زمینه مهندسی، اجرا و بهره‌برداری از خطوط ۹ و ۱۱ سراسری، اجرای خط لوله زیردریایی انتقال گاز به عمان و انجام مطالعات در زمینه اجرای پروژه‌های مینی ال.‌ان.‌جی در این کارگروه‌ها تشریح شود.

2- تفاهم نامه صندوق ضمانت صادرات ایران و کره جنوبی: کیم یونگ هاک مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات کره جنوبی در مورد این تفاهم‌نامه می‌گوید: صندوق ضمانت صادرات کره 6/1 میلیارد دلار ریسک صادرات به ایران را تحت پوشش قرار داده که این رقم در سال ۲۰۱۴ به ۸۰۰ میلیون دلار تقلیل یافته است و اکنون انتظار می‌رود با توجه به تمایل شرکت‌های کره‌ای به حضور مجدد در بازار ایران، این رقم به بیش از دو میلیارد دلار برسد.

3- تفاهم‌نامه راهبرد بلند‌مدت همکاری در زمینه نفت و گاز: همزمان با افزایش ۴ برابری فروش نفت ایران به کره جنوبی، وزیران نفت و انرژی دو کشور تفاهم نامه راهبرد بلندمدت همکاری در زمینه نفت و گاز را امضا کردند.وزیر نفت ایران و «جوهیونگ هوان» وزیر بازرگانی، صنعت و انرژی کره جنوبی این تفاهم‌نامه را امضا کردند.

4- تفاهم نامه همکاری بین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و بانک کی.دی .بی(KDB) کره جنوبی: غلامعلی کامیاب معاون ارزی بانک مرکزی در این رابطه گفته است: یکی از ضروریات توسعه تجارت و سرمایه‌گذاری، ایجاد و افزایش روابط کارگزاری بین بانک های ایرانی و کره‌ای است. بانک توسعه کره جنوبی (KDB) در سال 1954 با هدف عرضه و مدیریت سرمایه صنعتی تأسیس شده تا به توسعه صنایع کره و اقتصاد ملی کمک کند. این بانک 100 درصد دولتی بوده و مدیرعامل آن توسط رئیس جمهورکره تعیین می‌شود. KDB نقش مهمی در تأمین مالی طرح‌ها در خارج از کشور و عرضه سرمایه صنعتی برای بانک‌ها و شرکت‌های داخلی کره دارد.

5- تفاهم برای ساخت خط انتقال برق: شرکت‌های توانیر ایران و «کپکو» کره جنوبی تفاهم نامه‌ای به منظور ساخت خطوط انتقال برق و اجرای طرح‌های کاهش تلفات انرژی امضا کردند. آرش کردی مدیرعامل شرکت توانیر در مورد این تفاهم‌نامه گفته‌است: کاهش تلفات برق، هوشمندسازی شبکه برق و احداث خطوط ۷۶۵ کیلو ولت انتقال برق از مهم‌ترین محورهای امضای تفاهم نامه برقی با شرکت کره جنوبی خواهد بود.

در کنار موارد فوق تفاهمات دیگری نیز در زمینه‌های مختلف بین مقامات ایرانی و کره ای صورت گرفت که به صورت خلاصه به این شرح است: موافقتنامه حمل و نقل دریایی یادداشت تفاهم چارچوب همکاری در زمینه حمل و نقل و امور زیربنایی»، «یادداشت تفاهم همکاری‌های نفت، گاز طبیعی، پالایشگاه و پتروشیمی»، «یادداشت تفاهم در خصوص همکاری در زمینه منابع آب»، «یادداشت تفاهم همکاری در زمینه توسعه انرژی الکتریکی و صنایع جدید انرژی»، «یادداشت تفاهم همکاری در زمینه ماهیگیری و آبزیان»، «یادداشت تفاهم همکاری در زمینه علوم و تکنولوژی»، «یادداشت تفاهم همکاری در زمینه آموزش عالی»، «یادداشت تفاهم همکاری اعلام سال 2017 به عنوان سال فرهنگی و تأسیس مرکز فرهنگی کره در تهران و مرکز فرهنگی ایران در سئول»، «سند برنامه مبادلات فرهنگی، علمی و آموزشی دولت جمهوری اسلامی ایران و کره جنوبی»، «یادداشت تفاهم همکاری توسعه بنادر»، «یادداشت تفاهم همکاری در زمینه مراقبت‌های بهداشتی و علوم پزشکی»، «یادداشت تفاهم همکاری وزارت بهداشت و آموزش پزشکی و وزارت بهداشت و رفاه کره جنوبی و بانک صادرات و واردات کره جنوبی»، «معاهده معاضدت حقوقی دوجانبه در امور کیفری»، «معاهده استرداد مجرمین»، «یادداشت تفاهم همکاری میان وزارت امور اقتصاد و دارایی و شرکت بیمه تجاری کره جنوبی»، «یادداشت تفاهم همکاری در زمینه تکنولوژی‌های فرهنگی و صنایع خلاق»، «چارچوب توافق همکاری»، «توافقنامه همکاری و کمک‌های اداری دوجانبه در امور گمرکی میان دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری کره».

جمع بندی و نتیجه گیری:

با نگاهی مختصر به فهرست توافقات صورت گرفته بین مقامات ایرانی و کره‌ای و هم چنین اظهاراتی که مقامات دو طرف قبل و پس از امضا تفاهم‌نامه‌ها بیان داشته‌اند می‌توان به چند نکته مهم اشاره کرد :

الف- همانطور که انتظار می‌رفت مقامات و تجار کره‌ای با در نظر گرفتن شرایط پسابرجام و به منظور عقب نماندن از دیگر کشور‌ها در بدست آوردن بازار گسترده ایران با رویکردی کاملا تجاری وارد ایران شده‌اند و اصلی ترین کلید واژه‌های بکار برده شده توسط آنها نیز موید این مساله است.این تحلیل با در نظر گرفتن بازار 80 میلیونی ایران و جایگاه با ثبات آن در منطقه و همینطور افت صادرات کره (که بنا بر اعلام نخست وزیر این کشور در ماه فوریه 2016 به 12.2 درصد رسیده است) منطقی به نظر می‌رسد.

ب- در حالی که بسیاری از مسئولان ایرانی در بخش خصوص و دولتی توقع انتقال فناوری را در تعاملات تجاری خود با کشور‌های مختلف به خصوص پس از برجام و به طور خاص در سفر اخیر رییس جمهور کره به ایران پنهان نکرده‌اند، در در تفاهم‌نامه‌های امضا شده با طرف کره‌ای بجز در موارد معدودی اشاره‌ای جدی به این موضوع نشده است. در واقع با وجود تاکیدات افرادی همچون رییس سازمان توسعه و تجارت و همینطور معاون علمی و فناوری رییس جمهور در مورد رعایت جوانب انتقال فناوری در تفاهم‌نامه‌های اخیر بین ایران و کره جنوبی، به نظر می‌رسد اصلی‌ترین هدف تفاهم‌نامه‌ها از نظر امضاکنندگان کره‌ای همان گسترش دسترسی به بازار ایران در دوران پسابرجام باشد.

ج- مساله با اهمیت دیگر در مورد تعاملات اخیر ایران و کره‌جنوبی چارچوب حقوقی این تعاملات است. در واقع بر اساس اخبار منتشر شده تمام این تعاملات در چارچوب تفاهم‌نامه‌ها و یادداشت‌های همکاری به امضا رسیده‌اند. این امر نشان‌دهنده این است که دو طرف تا اجرایی شدن و تبدیل این تفاهم‌نامه‌ها به قرارداد‌های قابل اتکا نیاز به صرف توان و زمان زیادی دارند.

د- در نهایت می‌توان گفت علی‌رغم اهمیت بسیار زیاد سفر رییس جمهور کره جنوبی به ایران و سابقه طولانی روابط این دو کشور در تعاملات تجاری، در حال حاظر باید از سهم بازار داخلی ایرن به عنوان یک امتیاز ارزشمند استفاده کرد و در ازای قرار دادن آن در دست هر کدام از شرکای تجاری ایران، مابه ازای ارزشمندی که همان انتقال تکنولوژی و پروسه‌های ساخت به داخل کشور است را دریافت نمود.