باز این چه شورش است که در خلق عالم است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صداوسیما، سابقه سوگواری و برپایی عزاداری برای حسین بن علی (ع) به اولین روزهای بعد از عاشورا، در محرم سال ۶۱ هجری می‌رسد.

 اولین مراسم سوگواری را حضرت زینب (س) در زندان برگزار کرد. همچنین دختر سه ساله امام حسین (ع)، حضرت رقیه (س)، در زندان اغلب برای پدرش گریه می‌کرد تا اینکه دستور دادند سر بریده پدر را به حضورش ببرند که این عمل باعث شهادت آن حضرت شد.

این حادثه باعث بلوایی در شام شد و عاقبت یزید مصلحت دید اسرای کربلا را آزاد کند و آن‌ها را به مدینه بفرستد.

همچنین از امام سجاد (ع) روایت شده که تا بیست سال پس از شهادت پدرش هر وقت می‌خواست غذا بخورد به گریه می‌افتاد. 

روزی خدمتکاری از او پرسید "ای پسر رسول خدا! آیا وقت آن نرسیده است که اندوهتان به پایان برسد؟ "

 نقل شده است که امام سجاد (ع) پاسخ داد: "وای بر تو! یعقوب پیامبر دوازده پسر داشت و خداوند یکی از آن‌ها را از چشمش پنهان کرد. از گریه زیاد، چشمانش کم سو و از غصه موهای سرش سفید شد و پشتش خمیده گشت. اگر چه پسرش زنده بود، اما من با چشم خود دیدم که پدر و برادر و عمو و هفده تن از اعضای خانواده‌ام در اطرافم قربانی شدند. چگونه اندوهم به پایان برسد؟

نقاشی‌ها، اشعار، تفسیر‌ها و متون زیادی برای حماسه عاشورا نوشته شده است. در تاریخ ادبیات ایران، شاعران بی شماری برای سید وسالار شهیدان به مرثیه سرایی پرداخته اند که تعداد زیادی از آن‌ها در آیین‌های سوگواری خوانده می‌شود. 

سیف فرغانی (شاعر قرن هفتم هجری قمری) در مصیبت امام حسین (ع) و یارانش چنین سروده است:‌ای قوم، در این عزا بگریید برکشته کربلا بگریید

در ماتم او خموش مباشید یا نوحه کنید، یا بگریید

اشک از پی چیست؟ تا بریزید چشم از پی چیست؟ تا بگریید

همچنین ترکیب بند معروف محتشم کاشانی (قرن دهم هجری قمری) در رثای واقعه کربلا که اینگونه آغاز می‌شود:

باز این چه شورش است که در خلق عالم است باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است؟

باز این چه رستخیز عظیم است کز زمین بی نفخ صور، خاسته تا عرش اعظم است

این صبح تیره باز دمید از کجا کزو کار جهان و خلق جهان جمله در هم است

گویا طلوع می‌کند از مغرب آفتاب کآشوب در تمامی ذرات عالم است

گر خوانمش قیامت دنیا، بعید نیست این رستخیز عام، که نامش محرم است

ماه محرم و روز عاشورا از ایامی است که نذری‌های زیادی در آن ادا می‌شود؛ آیین نذری دادن به عزاداران امام حسین (ع) سنتی دیرینه و پسندیده در میان اکثر مسلمانان و به خصوص شیعیان دنیاست که در کشورمان رواج بیشتری دارد و شب و روز تاسوعا و عاشورا به اوج خود می‌رسد.

عزاداران در این روز با نیت خالصانه به ادای نذر می‌پردازند و شرکت کنندگان با حاضر شدن سر دیگهای نذری و هم زدن غذای نذری، برای نیازهای خود به سید و سالار شهیدان و خاندانش متوسل می‌شوند.

دسته‌های سینه زنی که در روز عاشورا به حرکت می‌افتند نمادی از گردهمایی شیعیان و زنده کردن یاد امام حسین (ع) است تا نشان دهند در همه اعصار و قرون اندیشه‌های والای آن حضرت زنده است و راهش ادامه دارد. 

هدف امام حسین (ع) احیای دین بود که در متن جهاد خونین وی جلوه گر می‌شود از همین روست که در این ایام زیارت عاشورا خوانده می‌شود و به یاد عاشورای سال ۶۱ هجری قمری که امام حسین (ع) نماز ظهر را به جماعت برپا داشت، نماز ظهر عاشورا به جماعت خوانده می‌شود. 

سیدالشهداء در وصیتی که نوشته و به برادرش محمد حنفیه می‌سپارد، می‌فرماید: «اِنی ما خَرَجْتُ اَشِرا وَ لا بَطِرا وَ لا مُفسِدا وَ لاظالِما، إنما خَرَجتُ لِطَلَبِ الاصلاحِ فی اُمةِ جَدی، اُریدُ أن آمُرَ بِالمَعرُوفِ وَ اَنهی عَنِ المُنکرِ وَ اَسیرَ بِسیرَةِ جَدی وَ اَبی عَلِی بنِ اَبی طالِب» این به وضوح، نقش امر به معروف و نهی از منکر را در حرکت عاشورایی به عنوان یک هدف و انگیزه امام نشان می‌دهد. 

در زیارتنامه آن حضرت هم این موضوع مطرح است: «اَشهَدُ اَنک قَد اَقَمْتَ الصلاةَ وَ آتَیتَ الزکاةَ وَ اَمَرتَ بِالمَعرُوفِ وَ نَهَیتَ عَنِ المُنکرِ وَ جاهَدتَ فی سَبیلِ اللهِ حَتی اَتاک الیقین».

این تعبیرات، نشان دهنده عمق این فریضه دینی و دامنه امر به معروف و نهی از منکر، که از اندیشه‌های اصلی قیام امام حسین (ع) و به نوعی فلسفه عاشورا است که در طی قرن‌ها در وفاداری حضرت ابوالفضل (ع)، در دلاوری ۷۲ یار وفادار، در صبر زینب (س)، در استقامت حسین (ع) و در عبادت‌های شبانه و رنج‌های امام سجاد (ع) جلوه می‌کند.