دستاوردهای صنایع دریایی کشور در سالهای پس از انقلاب

پژوهش خبری صدا وسیما: در کشورمان، اگرچه دریا و صنایع مرتبط با آن همواره مورد توجه بوده است اما تا پیش از انقلاب، بخش اعظم صنایع دریایی کشور از ساخت و تولید شناور و انواع کشتی گرفته تا انواع خدمات از طریق شرکت­ های خارجی انجام می­ شده است، اما بعد از انقلاب و دستیابی به استقلال کامل سیاسی، فرصت بهره­ مندی از ظرفیت ­ها و توان داخلی در حوزه صنایع دریایی نیز همچون بسیاری از صنایع دیگر برای کشور فراهم شد و با وجود همه مشکلات و محدودیت­ های داخلی و خارجی متخصصان کشور توانستند با همت و تلاش خود دستاوردهای بی­ نظیری در حوزه صنایع دریایی به دست آورند؛ به طوریکه، نه تنها امروزه بسیاری از نیازها در حوزه صنایع دریایی با تکیه بر توان متخصصان داخلی برطرف شده است، بلکه خدمات و تولیدات صنایع دریایی کشور قابل ارائه به دیگر کشورها نیز می ­باشد و همین امر نقش و جایگاه استراتژیک ایران را در منطقه دوچندان کرده است. در این راستا، نظر به اهمیت صنایع دریایی گروه اقتصاد پژوهش خبری در گفتگوی پژوهشی با دکتر محمدسعید سیف، دبیر ستاد توسعه فناوری و صنایع دانش بنیان دریایی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به بررسی ظرفیت ­ها و دستاوردهای صنایع دریایی کشور در آستانه چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی پرداخته است.

دبیر ستاد فناوری و صنایع دانش بنیان دریایی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در این گفتگو در خصوص دستاوردهای صنایع دریایی کشور در مقایسه با اوایل انقلاب گفت: حوزه دریا و صنایع دریایی بخش های مختلفی را شامل می شود که عبارتند از سکوهای دریایی، استفاده از منابع نفت و گاز در دریا، حمل و نقل دریایی، صنایع صید و استفاده از آبزیان و ساخت و تعمیر انواع کشتی ها، شناورها، تجهیزات دفاعی و ... که خوشبختانه در چهل سال اخیر پیشرفت های چشمگیری در این حوزه وجود داشته است. به طوریکه در ابتدای انقلاب ناوگان کشتی رانی و حمل و نقل دریایی محدودی داشتیم و در حال حاضر بیش از یک درصد از ظرفیت ناوگان حمل و نقل دریایی جهان در اختیار ایران است و در منطقه نیز جایگاه اول را در ناوگان حمل و نقل دریایی داریم.

سیف افزود: در حوزه بنادر نیز در ابتدای انقلاب بنادر محدودی وجود داشت که فعالیت حمل و نقل و جابجایی کالا را در حوزه های تجاری، نفتی و شیلات انجام می دادند و خوشبختانه در حال حاضر توسعه قابل توجهی در این حوزه ایجاد شده است و بیش از 200 بندر کوچک و بزرگ در حوزه های مختلف تجاری، نفتی، شیلاتی و تفریحی در کشور مشغول به فعالیت می باشند. در حوزه کشتی سازی تقریباً در ابتدای انقلاب فعالیت چندانی نداشتیم و چیزی که چهل سال پیش ساخته می شد محدود به ساخت چند نمونه قایق کوچک بود اما در حال حاضر نمونه های مختلف کشتی ها و شناورهای دفاعی و غیر دفاعی وجود دارد که توسط شرکت های داخلی ساخته شده اند و در حال بهره برداری می باشند.

وی تصریح کرد: در حوزه آموزش و تربیت نیروی متخصص نیز اوایل انقلاب مشکلات زیادی وجود داشت، به طوریکه تقریباً تمام متخصصان دریایی کشور برای آموزش باید به خارج از کشور اعزام می شدند تا دوره آموزش های تخصصی را بگذراندند اما در حال حاضر فارغ التحصیلانی در مقطع دکترا از دانشگاه های داخلی به تربیت متخصصان پرسنل دریایی در حوزه های تجاری، دفاعی و ... مشغول می باشند.

دبیر ستاد فناوری و صنایع دانش بنیان دریایی ادامه داد :در حوزه مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی تقریباً هیچ حوزه ای چهل سال پیش در کشور وجود نداشت، اما در حال حاضر زیرساخت های بسیار مناسبی برای تحقیقات و آزمایش های دریایی فراهم شده است و بیش از 10 آزمایشگاه و مرکز تحقیقاتی فعال در کشور مشغول به فعالیت می باشند. همچنین، براساس تحقیقات و فعالیت های علمی حوزه دریایی در جایگاه رتبه هفتم دنیا قرار داریم که از لحاظ تعداد و انتشار مقالات رتبه بسیار خوبی است، به طوریکه نسبت به کشورهایی همچون ژاپن و حتی برخی کشورهای اروپایی در جایگاه بالاتری قرار داریم و می توان امیدوار بود که اگر زنجیره علم تا عمل را کامل کنیم ارزش افزوده و اشتغال خوبی در کشور در حوزه دریایی ایجاد خواهد شد.

محمدسعید سیف در باره دستاوردهای صنایع دریایی در حوزه ساخت تجهیزات، مواد و ابزارآلات مورد استفاده در دریا گفت : این تجهیزات در گذشته بسیار محدود بود، اما در حال حاضر بیش از 200 شرکت فعال داخلی در حوزه تولید اقسام تجهیزات و ابزارآلات دریایی مشغول به فعالیت می باشند و در این زمینه نیازی به خارج از کشور نیست.

وی در خصوص ساخت و نصب سکوهای نفتی که جهت بهره برداری از منابع نفت و گاز مورد استفاده قرار می گیرد افزود: تا دهه هفتاد وابستگی شدیدی به پیمانکاران خارجی داشتیم، اما طی دو دهه اخیر تلاش های زیادی برای افزایش توان داخلی در بهره برداری از منابع نفت و گاز صورت گرفته است، به طوریکه در حال حاضر این کار به صورت کامل توسط پیمانکاران داخلی انجام می شود و حتی صادرات خدمات فنی و مهندسی به کشورهای مختلف نیز در این حوزه امکان پذیر شده است.

موضوع دیگری که دبیر ستاد فناوری و صنایع دانش بنیان به آن اشاره کرد که در حوزه دریایی دارای اهمیت زیادی دارد بحث بازرسی و صدور گواهینامه های بین المللی ایمنی و استاندارد بود به طوریکه در این بخش تا چند سال گذشته وابستگی شدیدی به مؤسسات بین المللی خارجی داشتیم، اما خوشبختانه در زمان تحریم ها این نیاز باعث شد شرکت ها و مراکز داخلی در این حوزه فعال شوند و ناوگان بزرگ دریایی کشور با پرچم جمهوری اسلامی و گواهینامه های مؤسسات داخلی در دریاها به فعالیت بپردازند. در واقع از این نظر خودکفا شده ایم و نیازی به کشورهای خارجی نداریم.

سیف در پایان تاکید کرد که در بعد شناخت وضعیت دریاها، اطلاعات دریایی و اطلاعات اقیانوس شناسی نیز خوشبختانه گام های خوبی برداشته شده و در حال حاضر برای کسب اطلاعات مربوط به حوزه دریا همانند گذشته وابستگی به مراکز خارجی نداریم و مراکز داخلی توانمندی کامل در این حوزه کسب کرده اند که می توانند در اختیار سایر نهادها و شرکت های مرتبط با حوزه دریا قرار دهند.