ضرورت کشتِ محصولات متناسب با موجودی آب منطقه

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما، ذبیح الله اعظمی در گفتگو با رادیو سلامت ابعادی از موضوعات مرتبط با بحران آب و اقدامات ضروری برای مهار آن را در بخش هایی، چون نظارت بر منابع آبی، صرفه جویی، اعمال الگوی مصرف در بخش‌های خانگی وصنعتی، همچنین بهره وری و مدیریت مصرف آب بخش کشاورزی تشریح کرد.

مشروح مصاحبه:
مجری: در کشور در برخی حوزه‌ها به صورت جزیره‌ای عمل می‌شود. مثلا مردم می‌پرسند چرا باید در فضای زیبا سازی که زیر نظر شهرداری‌ها است چمن داشته باشیم که مرتبط با حوزه وزارت کشاورزی است و یا تامین آب همین طرح‌های زیباسازی که مرتبط با وزارت نیرو است. مثلا در هر شکل ما چالش آب داریم و نمی‌توانیم بگوییم وظایف از هم منفک هستند. وزارتخانه‌ها باید در کار هم مداخله و مشارکت داشته باشند. برای چالش آب که الان شرایط، شرایط نسبتاً بحرانی است با این وضعیت اقلیم و میزان بارش‌ها بفرمایید پیگیری‌های کمیسیون کشاورزی به چه شکل است و کنترل‌هایی که باید اتفاق بیفتد بر حفر چاه غیرمجاز، برداشت‌های بی‌رویه و رایگان از منابع زیرزمینی، توسعه نامتوازنی که دارد اتفاق می‌افتد که بهره برداری از منابع آبی را بیشتر می‌کند، در حوزه کشاورزی بالاخره باید چه کار کرد و الگوی کشت قرار است کی اجرایی شود و ترغیب کشاورز ما برای اینکه بهره‌وری اش بالا برود و سراغ شیوه‌های نوین برود کی باید اتفاق بیفتد؟
اعظمی: یکی از چالش‌های اصلی و پیش روی ما در کشاورزی، موضوع آب است. بیش از ۹۰ درصد آب مصرفی در کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که متوسط جهان ۷۰ درصد است. یکی از مشکلات اصلی جهاد کشاورزی و همه وزارتخانه‌ها بخش آمار و دیتاست و به هیچ کدام از آمار‌ها نمی‌شود اعتماد کرد، چون این‌ها را ما درکمیسیون در سال قبل از سه مرجع پیگیری کردیم و زمانی که ارائه دادند، هم وزارت نیرو هم وزارتخانه‌های دیگر سه آمار متناقض دادند و آمار خودشان غلط است و نتیجه کار هم این موضوع را تایید می‌کند. چون حدود ۶ تا ۸ درصد مصرف ما برای شرب است و، چون در شرب، آب باید گند زدایی شود و سیستم شبکه و غیره، برای دولت هزینه دارد. بخش آبی که الان در بخش کشاورزی داریم و معمولاً هم پاسخگو نیستند باید تلاش اصلی کنند برای اینکه سیستم‌های نوین آبیاری را توسعه دهند. باید کشت‌های گلخانه و کم مصرف و هیدروپونیک و ایروپونیک را گسترش دهند که متاسفانه بودجه ندارند. دولت و وزیر جهاد کشاورزی می‌گویند بودجه نداریم.
شرکت‌هایی که در این قسمت کار می‌کنند مطالباتشان مانده است پس چگونه می‌گویند ما داریم کار می‌کنیم؟ این یک بخش از کار است و وقتی شما نگاه می‌کنید و می‌گویید وزارت نیرو چه کار کرده است؟ می‌دانید وزارت نیرو یکی از وزارت خانه‌های تخصصی کمیسیون کشاورزی است و ما این را دنبال می‌کنیم و وزیر مربوطه هم هر وقت خواستیم آمده و توضیح داده است ضمن اینکه بارندگی مان کم است و میزان ورودی سد‌ها منفی است. میزان ذخیره منفی است. حتی بیش از ۵۰ درصد مخزن هم یک بحران است و همه مردم باید بدانند و رعایت کنند. بخشی برمی گردد به کشاورزی در استان‌هایی که بسیار کم آب هستیم مانند خوزستان و اصفهان و از این دست. دوباره برنج کاشتند به رغم این که گفتیم نکارند. در بخش بعدی، وزارت نیرو را مکلف کردیم که کنتور‌های هوشمند نصب کند که دو حسن دارد. اگر مشترکی آب اضافه مصرف کند باید پولش را بدهد و همین الان که کمبود برق داریم از ساعت ۱۲ تا ۵ بعد از ظهر موتور‌های کشاورزی که کنترل هوشمند دارند به صورت اتوماتیک خاموش می‌شوند و در عوض وزارت نیرو به کشاورزان یارانه می‌دهد یعنی در آن صورت برقشان را رایگان می‌کند.

مجری: قبل از اینکه راجع به الگوی کاشت بفرمایید من یک مطلب ساده عرض کنم. وقتی فردی نگاه می‌کنیم موضوعاتی به چشم ما نمی‌آید. موضوعاتی که اصلاً نظارت بر آن‌ها نداریم. الان در بخش‌های اطراف تهران و البرز، رودخانه‌ها را که به عنوان گردشگر می‌بینید یک عده ویلاسازی کرده‌اند و مسیر رودخانه را سد کرده و دیوار کشیده اند. هزینه‌ای هم ندارد که مثلا همان پرسنلی که وزارت جهاد یا محیط زیست دارند یا پرسنل خود وزارت نیرو یا سازمان‌های منطقه‌ای در اوج گرمای تابستان، نظارتی روی مسیر طبیعی جریان رودخانه داشته باشند. طرف با دخالت خودش سد زده است یعنی آنقدر کسی آنجا نظارت نمی‌کند که در یک منطقه روستایی برای خودش محدوده‌ای را سد بندی کرده و یک شلنگ انداخته و از آب رودخانه برداشت می‌کند. حالا چاه‌های مجاز و غیرمجاز و اینکه در خود شهر الان استخر‌هایی داریم که با آب چاه‌های غیرمجاز پر می‌شود و پول آبش را هم نمی‌دهند. مثلادر منطقه یک یا دو استخر را پر و خالی می‌کنند در شرایطی که مشکلات تامین آب شرب و صرفه جویی و وضعیت ذخایر سد‌ها مرتب مطرح می‌شود. پس ناظرین ما کجا هستند؟ ما نمی‌خواهیم خرج کنند برای طرح‌های آبخیزداری و کانال زنی و استفاده بهینه بر شیوه‌های نوین آبیاری، تاسیسات و گلخانه. ناظرین ما کجا هستند؟
اعظمی: به موضوع جالبی اشاره کردید. به صورت آماری خدمتتان عرض کردم. آمار ۵ ساله و ده ساله در بخش آب نیست، آمار هزار ساله است یعنی اگر آماری بود که ما حدس بزنیم و متخصصین بررسی کنند می‌دیدید هزار سال پیش این منطقه را سیلاب نابود کرده است و می‌شود پیش‌بینی‌هایی را نسبت به گذشته انجام داد و بررسی کرد و بررسی‌هایی که انجام شده کسانی که در مسیر سیلاب‌ها و مسیل‌ها سد می‌بندند. معمولاً این‌ها بعضی‌ها طلبکار دولت هستند که آب آمد و ما را نابود کرد و این‌ها عامل اصلی هستند. هم عدم رعایت حق آبه کشاورزان پایین دست و هم برای مثال مسیل‌ها که هر سیلابی که می‌آید ۲۵ میلیارد تومان برای دولت هزینه دارد و در بخش دیگر اینکه ما می‌بینیم الان در بخش آب شرب مشکل داریم مثلا برای مصرف حیاط و گل و گیاه و درختانی که در حیاط است با همین آب شرب آبیاری می‌کنند و این یکی از مشکلات است. بعد شما اشاره کردید نظارت ندارند. الان ما در کمیسیون کشاورزی نظارت می‌کنیم در بخش بعدی هم وزارت نیرو و شرکت‌های تابع یک تعداد جوانان را نگه داشتند به عنوان شرکتی و مبلغ کمی به آن‌ها می‌دهند و آن‌ها دل به کار نمی‌دهند و با افرادی که چاه غیرمجاز دارند درگیر می‌شوند و وضعیت استخدام نامناسب دارند و وضعیتشان مشخص نیست و شما انتظار دارید باغبانی که دو میلیون حقوق می‌گیرد نظارت داشته باشد؟

مجری: ما باید بنشینیم نگاه کنیم. اگر فرونشست هایمان بیشتر شود و فروچاله هایمان بیشتر شود، وضعیت آب از این هم خراب‌تر می‌شود و می‌شویم وارد کننده آب؟
اعظمی: دقیقاً همین است. این بحران است و ما حدود ۶۰۹ دشت در کشور داریم که در ۴۹۹ عدد از آن‌ها فرو نشست و فروچاله داریم و برای کشور بحران است و اگر برای این موضوع فکری نکنیم به مشکل برمی خوریم. الان در حوزه برق مشخص است. دولت دارد بخش‌های کشاورزی و امنیت غذایی را به خطر می‌اندازد و پنج ساعت برقشان را قطع می‌کند برای تامین برق بخش‌های دیگر.

مجری: الان داروسازان به ما می‌گویند شرکت تولید دارو برقش قطع می‌شود.
اعظمی: بله. می‌خواستم همین را بگویم و بعد از آن بخش صنعتی برق شان قطع می‌شود و شما نگاه کنید آب هم به همین صورت، الان بحران بعدی ما بعد از برق قطعی آب است که شما اشاره کردید.

مجری: به هرحال لازمه آن این است که مرتب پیگیری‌هایی بشود. هم از طرف مجلس و هم مطالبات مردمی باشد و هم اینکه همه ما باید بدانیم که در یک کشتی نشسته ایم.
اعظمی: شما به الگوی کاشت اشاره کردید. در مورد هندوانه صحبت کردید، در بعضی مناطق کشور آب هست و مشکل ندارند، اما در تابستان بعضی محصولات توجیه ندارد. مثلاً ذرت، گیاهی است پرآب بر است و این‌ها را هم وزارت جهاد کشاورزی با توجه به داده‌هایی که دارند باید پهنه بندی کنند و مشخص کنند. باور کنید اگر کشاورز بداند این کشتی که انجام می‌دهد برخلاف منافع ملی است و دولت هم بخشی از ضرر‌های احتمالی را جبران کند، مطمئن باشید محصولات پر آب را کشت نمی‌کند و امیدواریم وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو در کنار هم بتوانند این کار انجام دهند.