حرکت در مسیر توسعه با توجه به دانش بنیان‌ها و صنایع کوچک و متوسط

به گزارش تحریریه صنعت و معدن خبرگزاری صدا و سیما؛ مصاحبه‌های رادیو گفتگو با آقایان الله وردی دهقانی عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، مهدی صادقی نیارکی عضو هیئت عامل و معاون برنامه ریزی و توسعه سازان گسترش و نوسازی صنایع ایران، مهندس علیرضا میر بلوک دبیر عضو هیئت مدیره خانه صنعت و معدن و تجارت استان تهران، بهرام شکوری عضو کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران و عضو هیئت مدیره اتحادیه تولید کنندگان و صادر کنندگان محصولات معدنی ایران، سید محمد موسوی رئیس هیات امنای خانه صنعتکاران ایران که در برنامه گفتگوی اقتصادی با موضوع صنعت و معدن را به سمع و نظر شما می‌رسانیم.

مجری: تمام صنعتکاران و معدن کاران در صنایع مختلف مشغول به کار و زنجیره وار به هم متصل هستند، حال سوال این جاست ظرفیت‌های موجودی که در حوزه صنعت و معدن وجود دارد و به آن‌ها پرداخته نشده است، چیست؟

میهمان (محمد موسوی رئیس هیات امنای خانه صنعتکاران ایران):امروز متاسفانه صنایع ما شناسایی نشده اند، هنوز تعریف درستی از صنعتگر و تولید کننده نداریم، جایی می‌گوئیم ۴۰ درصد صنایع کشور دچار بحران شده اند و پس از بررسی موضوع، در می‌یابیم که اکثر صنایع، تزریقی هستند یعنی عواملی که عملا محیط زیست ما را از بین می‌برند، بعد از جنگ ۸ ساله بود که دولتمردان به این فکر افتادند که به کشور‌های اروپایی به ویژه آلمان سفر کنند، آلمانی که بعد از جنگ جهانی دوم کشوری جنگ زده با بدهی‌های سنگین، توانست به آلمان امروزی که از لحاظ اقتصادی پیشرفت‌های زیادی کرده با رعایت چه شاخص‌هایی به این رتبه رسیده اند را دریافت کنند.

دولتمردان گفتند ما باید به صنایع توجه کنیم به خصوص به اس ام‌ای و تولید علم یعنی دانشگاه را در کنار تولید داشته باشیم؛ کمیت با توسعه کیفیت همان نکته‌ای که مقام معظم رهبری اشاره کردند درباره توسعه صنایع دانش بنیان و ما تا به دانش توجه نکنیم و همگن سازی کنیم راه به جایی نخواهیم برد، به علت اینکه کارخانه جات امنی در کشور داریم می‌توانیم چند برابر مصرف کشور تولید داشته باشیم و باید در قدم اول سرمایه گذاری کنیم.

مجری: آقای دهقانی همانگونه که می‌دانید مجلس جایگاه ویژه‌ای از بعد تقویمی و هم از بعد نظارتی بر روی صنایع مختلف دارد و در مواقعی صنعتکاران و تولیدکنندگان با مشکلاتی مواجه هستند که قوانین به درستی اجرا نمی‌شود یا اگر اجرا هم می‌شود نظارت لازم از طریق نمایندگان مجلس شورای اسلامی باید به روز باشد، بفرمائید مجلس و به خصوص کمیسیون تخصصی صنایع و معادن درباره پاسخگویی به مسائل چه کار‌هایی کرده اند؟

میهمان (آقای الله وردی دهقانی عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس): نقش مجلس شورای اسلامی، تقویمی و نظارت بر اجرای قوانین است و از آنجائیکه صنع مقوله عریض و طویلی است چرا که سه بخش اقتصادی و صنعتی داریم و فقط دولتی نیست که شامل تعاونی، بخش دولتی و خصوصی است و در حال حاضر ۹۰ درصد در دنیا به سمت اقتصاد و تولید بخش خصوصی قدم برداشته اند. گفتنی است شرایط کشور ایران با آلمان بسیار متفاوت است و آن هم بر می‌گردد به عقبه تاریخی آلمان که ادعای ابرقدرت بودن در دنیا را داشت و از لحاظ صنعتی حتی از آمریکا جلوتر بود برای مثال نخستین هلیکوپتر را آلمان‌ها ساختند و در صنایع نظامی هم پیشرفت زیادی داشتند حال در جنگ شکست خوردند و کشور خود را بازسازی کردند به خاطر علم و توان و نیروی کاری تخصصی شان بود که به پیشرفت‌های زیادی رسیدند، اما کشور ما از نظر علمی و صنعتی عقبه‌ای نداشته و در زمره کشور‌های جهان سومی محسوب می‌شویم و عمدتا مصرف کننده سرریز صنایع غرب و کشور‌های دیگر بودیم و باز هم شرایط ما مخصوصا بعد از انقلاب اسلامی و تحریم‌های سختی که اعمال کرده اند متفاوت است لذا وضعیت ما همانند سایر کشور‌های دنیا در توسعه صنعتی و تولید، اینطور نبود وکار‌هایی هم در این مدت شده در شرایط سختی بدست آمده است و از طرفی رهبر انقلاب هم اشاره فرمودند که اگر به فکر جبران عقب ماندگی‌های گذشته هستیم باید به سمت از شرکت‌های دانش بنیان برویم و از فنون روز بهره‌مند شویم چرا که دانش بنیان‌ها راه‌های میانبری هستند که با ارائه ایده‌ها و اندیشه و فنونی جدید به ما کمک می‌کنند که با هزینه کمتر و راندمان بالاتر بتوانیم صنعت ما را به روز کرده و تولید را بالا برده و در نتیجه ایجاد اشتغال و تولید ثروت کنیم و برای تحقق این امر باید زیرساخت‌های لازم برای استفاده از ایده‌ها، فنون و دانش روز دانش بنیان‌ها ایجاد شود.

مجلس و علی الخصوص کمیسیون صنایع و معادن در زمینه استفاده از شرکت‌های دانش بنیان اقدامات خوبی بعمل آورده و قانون جهش دانش بنیان را به عنوان یک گام بسیار مهم در زمینه تامین منابع نوشته است.

مجری: آقای شکوری چه ظرفیت‌ها و موانعی پیش روی صنعت در کشور وجود دارد، توضیح دهید؟

میهمان (بهرام شکوری عضو کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران و عضو هیئت مدیره اتحادیه تولید کنندگان و صادر کنندگان محصولات معدنی ایران): کشور ما از لحاظ منابع انرژی، غنی و پتانسیل‌های زیادی در حوزه‌های مختلف مثل نفت و گاز دارد و در دنیا تعیین کننده است مخصوصاً در بخش صنایع در حوزه معدن حداقل فعال هستیم و با وصف اینکه فقط ۵ درصد معادن در دست فعالان اقتصادی است عملاً ۹۵ درصد نزد سازمان‌ها و نهاد‌های مختلفی است که امکان اکتشاف را به افراد نمی‌دهند یعنی با ذخایر و منابع وسیع، اکتشافات محدود در یک فضای بسیار کوچک انجام می‌شود، اما ادعا داریم در سال ۱۴۰۴ اگر بتوانیم زنجیره مواد معدنی را تکمیل کنیم، صنایع معدنی می‌تواند جایگزین نفت شود و در صورتیکه از بخش معدن حمایت جدی شود پتانسیل این را دارد که درآمدی چند برابر درآمد‌های نفتی داشته باشد و این امر نشانگر آن است که کشورما پتانسیل کافی برای اینکه تولید کند و سهمی در بازار‌ها داشته باشد را داراست.

مجلس، دولت را سال‌ها قبل موظف کرد در یک دوره برنامه توسعه پنج ساله واگذاری‌ها را انجام دهددر واقع تصدی گری را از فعالیت اقتصادی به صفر برساند و نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه اگر دقت کنید بودجه شرکت‌های دولتی افزایش پیدا کرد و این امر نشان دهنده آن است که دولت در این ایام نه تنها کوچک نشد بلکه بزرگتر هم شده است.

خوشبختانه در دولت سیزدهم کاری که اقدام شد این بود که صورت‌های مالی خیلی از این شرکت‌ها را منتشر کردندکه اکثر آن‌ها هم زیان ده یا شرکت‌هایی که حتی سود‌های ناچیزی داشتند نسبت به دارایی هایشان، سود معقولی نبود؛ سوال اینجاست چرا ما تجربه‌ها رو می‌آموزیم، ولی از تجربه‌ها درس نمی‌گیریم، به هر حال بلوک شرق به صورت کمونیستی کشورشان را اداره کردند و دریافتند که نمی‌توان با تصدی گری دولت، کشور را اداره کرد حتی کشور‌های پیشرفته‌ای مثل سوئد که افکار کمونیستی و سوسیالیستی دارند به این نتیجه رسیدند که دولت بنگاه دار خوبی نیست در نتیجه خیلی از فعالیت‌های اقتصادی شان را که مالکیت آن متعلق به دولت بود را مدیریتش را به بخش خصوصی سپردند و ما هم باید به این سمت حرکت کنیم.

ژاپن ۱۲۷ میلیون نفر جمعیت دارد در حالیکه تنها چهار هزار نفر کارمند دولت برایش کار می‌کنند، اما کشور ما به تنهایی چهارصدهزار نفر مدیر دارد که دولت هر بودجه‌ای که وضع می‌کند ۸۰ درصد این بودجه برای هزینه‌های جاری می‌رود و برای هزینه‌های عمرانی پولی باقی نمی‌ماند و متاسفانه فروش ثروت ما به عنوان نفت یا گاز نباید خرج هزینه جاری کشور می‌شد و باید در زیرساخت‌ها خرج می‌شد برای مثال صنایع را قطع می‌کنند و می‌گویند برق نداریم و باید نیروگاه بزنند یا جاده نداریم در صورتیکه باید جاده‌ها تبدیل به اتوبان می‌شد و چنان که می‌بینید سال هاست که نتوانسته اند که بزرگراه شمال را به پایان برسانند تنها به دلیل واگذار نکردن به بخش خصوصی و راه آهن توسعه پیدا نکرده است در حالیکه باید موج چهارم فناوری در راه آهن اتفاق می‌افتاد یا بنادر توسعه پیدا نکرده و تمام این مسائل و مشکلات به خاطر این است که کشور را گران اداره می‌کنیم.

مجری: این موارد مسائلی بود که کاملاً مرتبط است با موضوعی که صحبت می‌کنیم آقای میربلوک بفرمایید چطور شرکت‌های صنعتی و تولید کنندگان ما با توجه به اینکه با چالش‌هایی مواجه هستند باز هم در این اوضاع کار خودشون رو انجام می‌دهند؟

میهمان (علیرضا میر بلوک دبیر عضو هیئت مدیره خانه صنعت و معدن و تجارت استان تهران): مشکلات عمدتاً ناشی ازسردرگمی و عمدتاً از جنس بی برنامه گی است؛ واقعیت مطلب این است ما تا یک خانه تکانی نداشته باشیم امکان ندارد راه رفته با روش‌های گذشته نتیجه متفاوتی بدهد، بخش صنعتی کشور هم یکسری مسائلی دارد که این‌ها با افکار قدیمی قابل حل نیست در واقع برش محدود زمانی در صنعت یا معدن به چیزی دست نزنند و هیچ نوع محدودیتی به وجود نیاورند حتی هیچ تشویقی هم نکنند این موجب می‌شود با کار فکری بتوان مشکلات راحل کرد مثلاً در مورد تامین اجتماعی این که دیگر مال دولت نیست تامین اجتماعی ترکیبی از موضوعات اجتماعی، اقتصادی صنعتی معدنی و هر چه که فکر کنید هست از سی و سه واحد درآمد این سازمان ۲۳ واحد مال کارفرما، ۷ واحد، مال کارگر و ۳ واحد مال دولت است همین یک قلم را الگو قرار دهیم متوجه خواهید شد که به صورت بخشی نگری نمی‌توان کار را پیش برد، اما اگر از همین امروز تصمیم بگیرید تا سال بعد اداره این مجموعه به دست سهامدار اصلی آن برگردد همه چیز درست خواهد شد آن مدیری که ۵۰ میلیون تومان حقوق می‌گیرد اثربخشی ندارد من حرفم این است که به جر تغییر فکری هیچ راه دیگری نداریم.

میهمان (محمد موسوی رئیس هیات امنای خانه صنعتکاران ایران): ما بایستی به بخش خصوصی میدان دهیم ایران در صنایع بسیاری موفقی بوده و کشور عقب افتاده‌ای و اصلاً جهان سومی نبوده ما نمی‌توانیم این لفظ را بکار ببریم، اما متاسفانه، چون اصل صنعت و اختیارات آن در دست دولت بوده و دولت الگوسازی کرده است. تا دولت به این نتیجه نرسد که مقداری از اختیارات خود را به بخش خصوصی ندهد ما با این بحران‌ها روبرو خواهیم بود ما می‌گوییم دولت دستمان را نگیرد، مچمان را می‌گیرد؛ ما از دولت می‌خواهیم که بگذارد تا بخش خصوصی کار خودش را انجام دهد.

مجری: آقای نیارکی بالاخره در حیطه صنایع مختلف و کار‌هایی که باید انجام شود موانع و ظرفیت‌ها را دوستان اشاره کردند نگاهی که به برنامه کمک می‌کند را بفرمائید.

میهمان (مهدی صادقی نیارکی عضو هیئت عامل و معاون برنامه ریزی و توسعه سازان گسترش و نوسازی صنایع ایران):در توسعه صنعتی مهم این است چه الگویی باید اجرا کنیم؛ آیا الگوی جایگزینی واردات، الگوی در حقیقت موفقی است؟ آیا الگوی توسعه صادرات به صلاح است؟ البته با شرایطی که کشور ما دارد از جمله با توجه به محدودیت‌ها در مواردی باید هم به خود اتکا کنیم و هم در زنجیره عرضه نقش موثری در دنیا ایفا کنیم. به نظر من کاری که باید دولت انجام دهد یک هدفگذاری است اینکه در بحث صنعت و معدن و چه هدفی دارد و برای رسیدن به این هدف چه اقداماتی انجام داده است.