یافته های جدید درباره رشد و اختلالات مغزی با مطالعه تفاوت بین مغز پستانداران

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ یک مطالعه جدید فاش کرده است که مغز انسان و پستانداران نخستین غیرانسان ممکن است به میزان شگرفی شبیه هم باشند هر چند که تفاوت‌های فیزیکی متمایزی بین آن‌ها وجود دارد و با این وجود، کوچکترین تغییرات ممکن است تفاوت‌های بزرگی در اختلالات رشدی و روانی ایجاد کند.

شناخت تفاوت‌های مولکولی که موجب تمایز مغز انسان می‌شوند، می‌تواند به دانشمندان برای تحقیق در زمینه وقفه و اختلال در رشد مغزی یاری برساند. یک مطالعه جدید به تحقیق درباره تفاوت‌ها و مشابهت‌های سلول‌ها در قشر پیش‌مغزی (prefrontal cortex) _بخش جلویی مغز با نقش محوری در عملکرد‌های شناختی عالی_ بین انسان‌ها و پستانداران نخستین غیرانسان مانند شامپانزه، میمون رزوس (Rhesus) و میمون‌های کوچک مارموزت (marmosets) پرداخته است.

این تحقیق توسط تیمی از محققان از جمله «آندره سوسا» استاد علوم عصبی دانشگاه ویسکانسین انجام شده و به تازگی در نشریه «ساینس» منتشر شده است.

تفاوت‌های سلولی بین این گونه‌ها می‌تواند مراحل تکاملی آن‌ها را روشن کرده و مشخص کند که چگونه این تفاوت‌ها می‌توانند در اختلالاتی مانند اوتیسم و ناتوایی‌های فکری و عقلانی در انسان‌ها نقش داشته باشند. سوسا که در زمینه مطالعات بیولوژی رشد مغز فعالیت می‌کند در همکاری با آزمایشگاه دانشگاه ییل کار تحقیق در زمینه شناخت و طبقه‌بندی سلول‌ها در منطقه قشر پیش‌مغزی را شروع کرد.

سوسا و همکاران آزمایشگاهی او اطلاعات ژنتیکی از بیش از ۶۰۰ هزار سلول پیش مغزی بافت مغزی انسان، شامپانزه و میمون‌های مارموزت و رزوس را جمع‌آوری کردند. این محققان سپس این داده‌ها را آنالیز کرده و سلول‌ها را به انواع مختلفی طبقه‌بندی کردند و دریافتند که اکثریت بزرگی از این سلول‌ها به وضوح قابل مقایسه (مشابه) هستند. سوسا گفت: بسیاری از این سلول‌ها در واقع بسیار شبیه هستند، زیرا این گونه به لحاظ تکاملی نسبتا با یکدیگر قرابت و نزدیکی دارند.

سوسا و همکاران وی پنج نوع سلول را در بخش قشر پیش مغزی کشف کردند که در همه چهار گونه وجود نداشت. آن‌ها همچنین تفاوت‌هایی در فراوانی انواع بخصوصی از سلول‌ها کشف کردند. در مقایسه شامپانزه با انسان این تفاوت‌ها _ از ظاهر فیزیکی گرفته تا توانایی‌های مغزی آنها_ زیاد بود. اما در سطح سلولی و ژنتیکی حداقل در قشر پیش‌مغزی، مشابهت‌ها بسیار و تفاوت‌ها ناچیز بود.

تفاوت‌های اندکی که محققان یافتند ممکن است سرآغاز مشخص کردن برخی از عناصر منحصر به فرد گونه‌ها باشد و این اطلاعات می‌تواند به کشف‌های جدیدی درباره رشد و اختلالات رشدی مغز در سطح مولکولی منجر شود.

بنا بر مطلب منتشر شده در وبگاه سای تک دیلی، مشاهدات این تحقیق در مغز بزرگسالان و پس از تکمیل شدن رشد مغز انجام شده است. این بدان معنا است که تفاوت‌ها ممکن است در جریان رشد مغز ایجاد شده باشند. از این رو، گام بعدی محققان بررسی نمونه‌هایی از مغز‌های در حال رشد و گسترش حوزه بررسی به فراتر از قشر پیش‌مغزی است تا مشخص کنند که منشاء این تفاوت‌ها در چه زمانی و در چه قسمتی از مغز است. این امیدواری وجود دارد که اطلاعات به دست آمده پایه و اساس محکم‌تری برای تحقیقات مربوط به اختلالات رشد مغز ایجاد کند.