وابستگی به تلفن همراه معضل این روزها!

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، مطمئنا در اطرافیان خود افراد بسیار زیادی را مشاهده کرده اید که به تلفن همراه خود وابسته هستند. وابستگی به تلفن همراه مشکلی همگانی در بسیاری از جوامع امروزی می‌باشد.شاید شما نیز از آن دسته از افرادی باشید که در طول شبانه روز بار‌ها به تلفن همراه خود سر می‌زنند و حتی هنگام خواب آن را در جایی نزدیک به خود قرار می‌دهند و اگر آن را در خانه جا گذاشته باشند، به سرعت باز می‌گردند و بدون آن، بیرون نمی‌روند.
امروزه یکی از مهمترین ابزاری که انسان با آن در ارتباط است، همین تلفن همراه می‌باشد که نگرانی نبود آن به دیگر نگرانی‌های بشر افزوده است. نگرانی حاصل از فراموش کردن و جا گذاشتن تلفن همراه، موضوعی است که حدود بیش از ۵۰ درصد افرادی را که از تلفن همراه استفاده می‌کنند، درگیر خود نموده است. این اضطراب را به تازگی به اصطلاح نوموفوبیا می‌شناسند که تلفیقی از سه واژه no، mobile و phobia است. این کلمه به معنای ترس نداشتن تلفن همراه یا به عبارتی جدایی از آن است. شاید برای تان جالب باشد که بدانید علت این ترس می‌تواند پیش زمینه‌ای در دوران کودکی داشته باشد.
یک روانپزشک انگلیسی به نام جان بالبی که به دلیل نظریاتش در مورد دل بستگی مشهور شده است، نقل قول جالبی در این باره دارد: «انسان در هنگام تولد میل به حفظ میزانی از وابستگی به سایرین دارد».  یکی از رفتار‌های انطباقی برای حفظ بقا در کودک و در نخستین سال‌های زندگی او، ایجاد دلبستگی به والدین و سرپرست و اطرافیان خود است. البته این رفتار ممکن است که تا بزرگسالی حفظ شود و باقی بماند که می‌توان نوموفوبیا را در همین دسته قرار داد.

طبق نظر جان بالبی یکی از احساساتی که در هنگام برقراری ارتباط با دیگران و ایجاد دلبستگی به وجود می‌آید، احساس امنیت است که به نوعی برای انسان ضروری می‌باشد. در صورتی که از طریق رابطه صحیح حاصل نگردد، انسان دچار مشکل می‌شود و به سراغ روش‌های دیگری مانند «وابستگی استرس زا» (کوشش برای ارتباط گرفتن با دیگران به صورت وسواسی) یا «فرار از رابطه» (دوری از دیگران) می‌رود؛ بنابراین اگر فرد نتواند بطور عادی با اطرافیانش ارتباط برقرار نماید و از این طریق احساس امنیت نکند، ناچارا به استفاده از ابزاری، چون اسباب بازی، جانوران و چیز‌های جایگزین روی می‌آورد. اگر بخواهیم تلفن همراه و شبکه‌های مجازی را نیز به عنوان یک نمونه دیگر در نظر بگیریم، آنگاه در می‌یابیم که چرا برخی از افراد، تلفن همراه خود را جایگزین برقراری رابطه واقعی با سایرین کرده اند و به شدت زیاد وابسته آن شده اند.
چرا وابستگی به تلفن همراه رو به افزایش است؟
ضمن ترویج و گسترش استفاده از تلفن همراه، دلایل دیگری نیز برای وابستگی به شبکه‌های اجتماعی و تلفن همراه وجود دارد:
تسهیل برقراری ارتباط: رسانه‌های اجتماعی و پیام‌های صوتی، تصویری و نوشتاری امکان برقراری ارتباط با اطرافیان را تسهیل نموده و امکان دسترسی به اعضای خانواده و دوستان را ساده‌تر نموده است.
شخصی سازی اطلاعات: تلفن همراه‌های هوشمند روز به روز در حال پیشرفت هستند و امکانات جدیدی را به مخاطب می‌دهند. از جمله این موارد می‌توان به ذخیره کردن عکس، فیلم و موسیقی و همچنین شخصی سازی اطلاعات بر اساس سلیقه فرد اشاره کرد. قابلیت شخصی سازی امکاناتی را همچون انتخاب عکس مورد علاقه به عنوان پس زمینه، محدود کردن دسترسی به برنامه‌ها و ... در اختیار کاربرد قرار می‌دهد و به سبب همین ویژگی است که میزان وابستگی افراد به تلفن همراه افزایش یافته است.
یکی از تحقیقات صورت گرفته در زمینه وابستگی به تلفن همراه، پژوهشی بود که بر روی ۱۷۵ داوطلب جوان صورت گرفت و نتایج و قسمت‌های مختلف این مطالعه در ادامه بیان شده است.

مدت زمان استفاده از تلفن همراه
در بخش اول این آزمون از داوطلبین خواسته شد که مدت زمانی را که برای فعالیت‌های معمول و روزانه خود مانند پیام دادن، بازی کردن، صحبت کردن و چک کردن شبکه‌های اجتماعی مصرف می‌کنند، تعیین نمایند و با اعداد به میزان استفاده خود از هر کدام امتیاز بدهند.
میزان اعتیاد به تلفن همراه
برای بررسی میزان وابستگی افراد به گوشی، از آنان خواسته شد که در دو بخش، نوموفوبیا و تمایل داشتن برای دسترسی آسان به تلفن همراه سوالات این قسمت را پاسخ دهند؛ لذا دو جمله برای آنان مطرح گردید و از آنان خواسته شد که مشخص کنند تا چه اندازه جملات ذیل برای آنان نیز صادق است:
- برای مطرح کردن موضوعاتی که برایم خوشایند نیستند، ترجیح می‌دهم به جای رو در رو شدن با شخص مورد نظر، بصورت تلفنی با او صحبت کنم که می‌تواند مشکلات ناشی از نبود اعتماد به نفس باشد.
- تلفن همراه هم در همه اوقات حتی در هنگام خواب، نزدیک و در دسترس من است که می‌تواند ناشی از نظریه دلبستگی بالبی باشد.

بررسی میزان و زمینه وابستگی
در قسمت سوم این پرسشنامه، میزان وابستگی فرد و همچنین موارد وابستگی‌های غیر طبیعی که پیشتر نیز ذکر شد، مورد بررسی و سنجش قرار گرفت. از شرکت کنندگان خواسته شد که یک سری جملات را مطالعه کنند و به میزان انطباق آن‌ها با خودشان نمره بدهند. برای نمونه دو مورد از این جملات را در زیر مشاهده خواهید کرد:
- بسیاری از اوقات که به وجود و حضور اطرافیانت نیاز داری، از آن‌ها کاری ساخته نیست.
- از اینکه کسی خیلی گرم و صمیمی با من برخورد کند متنفرم.
- نتیجه حاصل از این قسمت افراد را در دو گروه وابستگی استرس زا و فرار از رابطه جای می‌دهد.
نتیجه کلی
در این بررسی مشاهده شد که اکثر جوانان به تلفن همراه خود اعتیاد دارند و باید آن را در دسترس خود قرار دهند و همچنین نوموفوبیا را تجربه کرده اند. این وابستگی به تلفن همراه بر اثر قابلیت برقراری ارتباط آسان با سایرین نیست و پیش زمینه‌هایی در دوران کودکی دارد.
یکی دیگر از نتایج جالبی که در این پژوهش مشاهده شد این بود که نوموفوبیا می‌تواند نشان دهنده تمایل زیاد شخص برای برقراری رابطه با اشخاص باشد. افرادی که در این آزمون بالاترین نمره وابستگی به تلفن همراه را اخذ نموده بودند، اذعان داشتند که بهترین حسن تلفن همراه، خاصیت برقراری آسان رابطه با اشخاص دیگر است. اکثر شرکت کنندگان این آزمون به یک میزان تلفن همراه خود را نزدیک خود قرار می‌دادند. اما افرادی که دچار وابستگی استرس زا بودند، به میزان بیشتری تلفن همراه خود را در دسترس قرار می‌دادند.
آخرین نتیجه به دست آمده از این آزمون، نشان دهنده وجود رابطه بین استفاده از تلفن همراه و وابستگی استرس زا بود. چنین افرادی استفاده از برنامه‌ها و فضا‌های مجازی را غالبا جایگزین مکالمه‌های مستقیم از طریق تلفن همراه کرده بودند و احتمالا همین موضوع یکی از دلایل کاهش مکالمات تلفنی در سنوات اخیر محسوب می‌گردد.

زنان یا مردان؟ کدام یک به تلفن همراه خود وابسته ترند؟
بطور کلی مردان بیشتر برای اموری، چون بازی کردن و دستیابی به اخبار و مطالب جدید از تلفن همراه خود استفاده می‌کنند و زنان بیشتر برای چت کردن و صحبت کردن با دیگران؛ بنابراین از آنجایی که زنان با هدف اجتماعی و ارتباط گرفتن با دیگران از تلفن همراه خود استفاده می‌کنند، لذا نسبت به مردان وابستگی بیشتری به تلفن همراه دارند تا بتوانند ارتباط برقرار کنند.
منبع: مرکز مشاوره رهیاب - علی اصغر رضائی