توصیه‌های تغذیه‌ای برای کودکان در معرض اضافه وزن و چاقی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز فارس،تغییر الگوی غذایی و مصرف غذا‌های پرانرژی با ظاهر جذاب، ولی با ارزش غذایی کم، مصرف میان وعده‌های حاوی مقدار زیادی قند، نمک و چربی، مصرف ناکافی مواد غذایی دارای فیبر و از سوی دیگر، کاهش فعالیت جسمانی روزانه و تنش‌های عصبی ناشی از زندگی ماشینی از دلایل افزایش چاقی به شمار می‌رود. پیامد‌های نامطلوب چاقی در دوران کودکی، افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، اختلالات چربی خون، کبد چرب، پرفشاری خون، آسم، مشکلات تنفسی و بیماری‌های قلبی عروقی در بزرگسالی ا‌ست.

کودکان چاق، بزرگسالان چاق در آینده خواهند بود. چاقی در کودکی موجب تکثیر و افزایش تعداد سلول‌های بافت چربی شده و این اتفاق باعث می‌شود که در بزرگسالی نتوانند وزن خود را بیش از حد معینی کاهش دهند و همواره با وجود داشتن رژیم غذایی، چاق باقی می‌مانند؛ بنابراین لازم است از دوران کودکی مانع از چاقی و اضافه وزن کودکان شد.

برای تشخیص کودکان اضافه وزن و چاق، از نمودار‌های استاندارد WHO با عنوان نمودار رشد کودک بر اساس وزن برای قد استفاده می‌شود. چنانچه کودکی در محدوده نمایش داده شده در شکل زیر قرار بگیرد، دارای اضافه وزن و چاق محسوب می‌شود.

توصیه‌های تغذیه ای:

کودکان زیر ۶ ماه

در کودکان زیر ۶ ماه باید تغذیه انحصاری با شیر مادر ادامه یابد و اگر کودک با شیری غیر از شیر مادر تغذیه شود، نباید شکر، غلات یا سایر شیرین کننده‌ها یا غلیظ کننده‌ها به شیر اضافه شود. همچنین از دادن شیر بیش از نیاز کودک و همچنین از تهیه شیرمصنوعی با آب کم باید خودداری شود.

کودکان ۶ ماه تا ۲ سال

تغذیه با شیر مادر ادامه یابد و در صورت مصرف شیر مصنوعی، بدون هیچ مواد افزودنی مصرف شود.
در کودکانی که با شیر مصنوعی تغذیه می‌شوند، شیر مصنوعی با مقدار آب لازم تهیه شود و از مصرف بیش از مقدار مناسب برای سن کودک پرهیز شود.
به کودک مواد غذایی کم چرب و کم شیرین داده شود.
کودک از نوشیدنی‌های شیرین (چای شیرین و آب میوه صنعتی) تا حد امکان کمتر استفاده کند.
تعداد و نوع میان وعده‌ها بر اساس توصیه‌های متناسب با سن کودک باشد.
 
کودکان ۲ تا ۵ سال

تعداد وعده‌ها و میان وعده‌هایی که کودک استفاده می‌کند، متناسب با سن کودک باشد.
سهم هر وعده بر اساس توصیه‌های متناسب با سن کودک باشد.
از میان وعده غذایی سالم و با ارزش غذایی مانند انواع میوه‌ها و سبزی‌های تازه و لبنیات کم چرب استفاده شود.
از مواد غذایی کم چرب و کم شیرین در تهیه غذای کودک استفاده شود.
کودک بیش از دو بار در هفته از نوشیدنی‌های شیرین استفاده نکند. همچنین بیش از دو بار در هفته از میان وعده‌های پرانرژی (مثل چیپس، کیک، شیرینی) استفاده نشود.
از دادن فست فود‌ها مثل سوسیس، کالباس، پیتزا و انواع سس‌ها تا حد امکان خودداری شود.
 تغییر و اصلاح عادات و رفتار کودکان

علاوه بر مصرف سبزی‌ها و میوه‌های متنوع و رنگارنگ و معطر، از سبزی‌ها و میوه‌های محلی و در دسترس خانواده در تهیه غذا به ویژه غذای کودکان استفاده شود.
به جای خرید فست فود خارج از منزل، پیتزا‌های متنوع خانگی با استفاده از انواع سبزی ها، آرد سبوس دار، مقدار کم پنیر پیتزا و کمترین میزان مصرف سس یا همبرگر خانگی و کم چرب برای کودک تهیه شود.
میان وعده‌های غذایی با ارزش تغذیه‌ای کم نظیر فرآورده‌های غلات حجیم شده، شکلات، چیپس، پاستیل، چوب شور و آب نبات محدود شود.
کودک به خوردن صبحانه سالم با ارزش غذایی مناسب تشویق شود. تخم مرغ، شیر کم چرب، نان سبوس دار و پنیر کم نمک همراه با خیار یا گوجه فرنگی، عدسی، حلیم کم چرب و کم شیرین گزینه‌های مناسبی برای صبحانه کودکان هستند.
مصرف خامه، سرشیر، پنیرخامه ای، کره، ماست پر چرب و خامه ای، غذا‌های سرخ شده، انواع شیرینی‌های خامه‌ای، شیر پرچرب و بستنی کاهش یابد.
 از روغن‌های مایع سالم و کم خطر مثل روغن زیتون، روغن آفتابگردان و روغن ذرت به جای روغن‌های جامد، کره، مارگارین استفاده شود.
از ظرف کوچک برای غذا دادن به کودک استفاده شود.
کودک را وادار به تمام کردن غذای خود نکنید. همچنین بهتر است کودک را مجبور به خوردن و آشامیدن نکنید.
در هنگام تماشای تلویزیون تنقلات به کودک داده نشود.
یک لیوان آب میوه برای کودکان زیاد است. بهتر است کودکان یک تا سه ساله نصف لیوان و کودکان چهار تا پنج ساله دو سوم لیوان آب میوه طبیعی در روز استفاده کنند.
به طور کلی در تهیه غذای خانواده از گوشت‌های کم چرب مانند مرغ بدون پوست و ماهی به جای گوشت‌های پرچرب استفاده شود.
در سالاد از سس مایونز کمتر استفاده شود و سس سالاد سالم با استفاده از ماست کم چرب، آبلیمو، سرکه و یا آب نارنج و سبزی‌های معطر و روغن زیتون تهیه و مصرف شود. 
از آب آشامیدنی سالم به عنوان بهترین نوشیدنی برای رفع تشنگی و تامین مایعات مورد نیاز کودک استفاده شود.
کودکان بالای دو سال حداکثر یک ساعت در روز را به دیدن تلویزیون، بازی با تلفن همراه و بازی‌های رایانه‌ای اختصاص دهند، نه بیشتر.
کودکان بالای یک سال باید سه ساعت در روز فعالیت بدنی داشته باشند. بازی با توپ یا طناب، پیاده روی، لی‌لی، دوچرخه سواری یا اسکیت در خانه یا حیاط گزینه‌های مناسبی برای داشتن فعالیت بدنی در کودکان است.
کودکان را به انجام کار‌های خانه مثل کار‌های باغچه، آب دادن به گلدان‌ها در منزل، مرتب کردن وسایل شخصی، نظافت اتاق و موارد مشابه تشویق کنیم.
«رزیتا ضیائی»، کارشناس تغذیه ستاد مرکز بهداشت شبکه بهداشت و درمان شهرستان استهبان