۱۶ مهر، روزی بنام کودک در ایران

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما،  ۱۶ مهر بهانه‌ای است که کودکان را آنطور که باید دوست بداریم و برای شادماندن آن‌ها و حتی کودک درونمان تلاش کنیم.

در سال ۱۹۴۶ بعد از جنگ جهانی دوم در اروپا، انجمن عمومی سازمان ملل به منظور حمایت از کودکان، مرکز یونیسف را که ابتدا انجمن بین المللی ویژه کودکان سازمان ملل نام گرفت ایجاد کرد.

در سال ۱۹۵۳، یونیسف یکی از بخش‌های دائمی در سازمان ملل گردید؛ و روز ۸ اکتبر " روز جهانی کودک " نام گذاری شد.

به بهانه ۱۶ مهر روز کودک

یکی از روز‌های مهمی که در دنیا نامگذاری شده، روزجهانی کودک است. روزی که در ایران هم در تقویم رسمی ثبت شده است. درابتدااینروزرا به همه کودکان تبریک می‌گویم. تا چند سال قبل توجه به حقوق کودک به عنوان یک مطالبه عمومی، حتی پس ازتصویب پیمان نامه جهانی حقوق کودک در سال ۱۳۷۳ در مجلس شورای اسلامی مورد توجه جدی نبود.

گرچه در دین مبین اسلام تاکیدات زیادی بر توجه و رعایت حقوق کودک شده است و درتربیت افراد یتیم در خانه همچون فرزندان خودمان تصریح شد و بطور کلی توجهی خاص در زمینه نحوه برخورد با کودکان و رعایت همه جانبه حقوق آنان دارد.

شاید بتوان گفت از سال ۱۳۷۸ تلاش‌ها برای توجه به حقوق کودکان ومطالبه گری دراین زمینه توسط کارشناسان وتشکل‌های غیر دولتی مرتبط در ایران سرعت بیشتری پیدا کرد تااین که در سال ۱۳۸۱ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان در مجلس شورای اسلامی به تصویب می‌رسد. گرچه در فرایندتصویب در مجلس و تایید شورای نگهبان بخش‌های عمده‌ای از مفاد پیش نویس قانون حذف می‌شود، ولی یک گام به جلوتر بود. بعد از آن نیز در کشور لوایح محتلفی در حمایت از کودکان و نوجوانان نوشته شده است که در حال حاضر در گیر و دار تصویب در مجلس شورای اسلامی است.

علیرغم اقدامات قانونی و اجرایی مختلفی که در دهه اخیر در ایران در زمینه حمایت از حقوق کودکان و تعیین مرجع ملی حقوق کودک صورت گرفته که نسبت به قبل خیلی بیشتر شده است، ولی باید اذعان کرد که تا تحقق کامل آن هنوز فاصله داریم که به بخش‌های از آنان اشاره می‌کنم. ذکراین نکته ضروری است که حدود ۱۳ماده از ۵۴ ماده پیمان نامه حقوق کودک به صورت مستقیم به وظایف و مسئولیت‌های دولت‌ها در قبال کودکان پرداخته است،

همچنین در ۳۰ ماده دیگر هر چند بطور مستقیم به نقش والدین و دیگر نهاد‌ها پرداخته، ولی در واقع این ماده‌ها هم تاکیدی بوده است برنقش دولت‌ها در ایجاد شرایط مطلوب برای نهاد‌های مختلف به منظور مراقبت و پرورش مناسب کودکان؛ بنابراین می‌توان گفت که این موضوع نشانگر اهمیت دولت در اجرای پیمان نامه می‌باشد.

ضرورت رعایت حقوق کودک به علت اهمیت فوق العاده دوران کودکی در رشد و پرورش کودکان، آسیب پذیری و لزوم حمایت از آنان و متفاوت بودن آنان از بزرگسالان، پرداختن به حقوق کودک غیر قابل اجتناب است و توجه نداشتن به حقوق این گروه می‌تواند در آینده لطمات زیادی را به همراه داشته باشد چرا که کودکان امروز مدیران وسازندگان فردای ما هستند.

– طبق اصل ۳۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دولت مکلف شده تا زمینه آموزش رایگان برای کلیه افرادلازم التعلیم را فراهم کند. این در حالی است که طبق آمار مرکز آمارایران هنوز هستندکودکانی که به مدرسه نرفته یا نمی‌روند. در حالی که برخورداری از آموزش حق همه کودکان است.

– طبق ماده ۷۰ قانون کار جمهوری اسلامی ایران کار کلیه افراد زیر ۱۵ سال ممنوع است. در حالی که افراد زیر ۱۵ سال برای تامین هزینه خانواده خود مجبور به کار درخیابان‌ها یا کارگاه‌های غیر ایمن و غیربهداشتی و در ساعات طولانی هستند.

– حمایت از کودکان در برابر همه اشکال خشونت حق آنان است. گر چه درایران دراین زمینه تمهیداتی از قبیل راه اندازی اورژانس اجتماعی، مراکز نگهداری از کودکان بد سرپرست و… اتخاذ شده است، ولی به دلیل فراگیر نبودن این نوع خدمات درتمام نقاط شهری و روستایی، دسترسی کودکان خشونت دیده یادر معرض خشونت به خدمات اجتماعی مورد نیاز تسهیل نشده است.

– به دلیل مشکلات اقتصادی سطح زندگی همه کودکان مناسب نیست این در حالی است که برخورداری از سطح زندگی مناسب برای رشد جسمی، ذهنی، معنوی، اخلاقی و اجتماعی کودکان حق رسمی آنان است.

– علیرغم تصویب آیین نامه اجرایی در خصوص ممنوعیت و اقدام فوری برای محو بدترین اشکال کار کودک در سال ۱۳۸۳ در هیئت وزیران هنوز شاهدکار کودکان در این مشاغل ممنوع شده هستیم.

– استثمار و بهره کشی از برخی از کودکان موضوع دیگری است که هنوز به چشم می‌خورد. ولی در قوانین مختلف داخلی از جمله قانون کار، قانون حمایت از کودکان و نوجوانان و معاهدات بین المللی بر ممنوعیت این بهره کشی‌ها تاکید شده است. ولی در عمل بنا به دلایل مختلف، توجه جدی به اجرای این قوانین صورت نمی‌گیرد.

– علیرغم تعیین حداقل سن ازدواج برای دختران تا ۱۳ سال (مگردر موارد استثنایی با نظر دادگاه) طبق آمار سازمان ثبت احوال کشور هنوز شاهد ازدواج دختران زیر این سن قانونی و حتی زیر ۱۰ سال هستیم و همین طور ازدواج پسران زیر ۱۵ سال (حدود ۴۰هزار ازدواج در سال).
– عدم امکان ثبت همه موارد و انواع مختلف کودک آزاری یکی دیگر از مشکلات است. این شرایط بنا به دلایل مختلف از قبیل مخفی کردن، عدم پذیرش رفتارخشونت آمیز توسط والدین و سرپرستان کودکان، عدم آشنایی با منابع اجتماعی مرتبط با حمایت از کودکان آزاردیده و … اتفاق می‌افتد. در حالی که حمایت ازکودکان در چنین شرایطی حق آنان است.

بیشتر بخوانید: روز جهانی آبنبات چوبی، روز خوشمزه‌ی پر ضرر!: 

– عدم اجرای کامل قوانین موجود در حمایت از کودکان و تاخیر در تصویب قوانین مرتبط با این موضوع از جمله لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان که ازسال ۱۳۸۵ توسط قوه قضایی با همکاری دستگاه‌های مرتبط و مشارکت سازمان‌های غیردولتی تهیه شده و از طریق دولت درسال ۱۳۹۰به مجلس شورای اسلامی ارسال شده که هنوز در مجلس تصویب نشده است. بر این باورم که با تصویب این لایحه وتبدیل آن به قانون واجرای مناسب مفاد آن، ایران یکی از کشور‌هایی خواهد شد که می‌تواند در زمینه توجه به حقوق کودک برای بسیاری از الگو باشد.

منابع: آسمونی، انجمن مددکاران اجتماعی ایران