بخش خصوصی در تولید دارو رقیب جدی خصولتی‌ها

آقای علی گودرزی در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار تحریریه صنعت خبرگزاری صدا و سیما افزود: در بسیاری از کارخانه‌های داروسازی خطوط تولید فرسوده شده است و نیاز به جوان‌سازی دارد تا از ضایعات و هزینه‌های تولید دارو کاسته شود.

 

 

وی ادامه داد: هم اکنون حدود ۱۷۰ شرکت داروسازی در کشور وجود دارند که ۹۵ درصد آن‌ها فعال اند و در اشتغالزایی سهم قابل توجهی دارند.

 

این فعال حوزه دارو گفت: از ۱۷۰ شرکتی که در حوزه دارو فعالیت می‌کنند ۲۷ شرکت در گروه تیپیکو (شرکت سرمایه گذاری دارویی تامین اجتماعی) , ۹ شرکت در گروه دارویی برکت و ۷ شرکت در هلدینگ شفا قرار دارند که در مجموع ۴۳ شرکت به صورت خصولتی در این صنعت فعالیت می‌کند.

 

 

 

وی افزود: واحد‌های تولیدی بخش خصوصی در مقایسه با شرکت‌های تولیدی خصولتی، هم در تنوع تولید و هم در فروش و تامین نیاز داخل پیشتازند، به طوری‌که در چند سال اخیر، نقش عمده در تولید و تامین دارو داشته اند. 

 

گودرزی با اشاره به تعداد زیاد شرکت‌های خصولتی در حوزه دارو گفت: این شرکت‌ها نتوانستند به اندازه تعدادشان در حوزه تولید حرفی برای گفتن داشته باشند.

 

این فعال صنعت دارو افزود: بخش خصوصی در خیلی از موارد، از فضا‌های موجود استفاده کرده و دارو‌های هایتک (با فناوری بالا) و دارو‌هایی که بخش خصولتی، به علت نداشتن ثبات مدیریتی نتوانسته آن را تولید کند به نام خود تولید کرده است.

 

 

وی ادامه داد: بخش خصوصی به واسطه بازسازی خطوط تولید، متنوع بودن تولید و بازاریابی قوی‌تر نسبت به شرکت‌های خصولتی، توانسته دست برتر را در بازار دارویی داشته باشد.

 

 

این فعال حوزه دارو گفت: هم اکنون شاهد رشد تولید دارو در کشور هستیم، اما میزان افزایش تولید، به آن معنا نیست که همه طیف‌های دارویی در داخل تولید می‌شود؛ یعنی برخی از دارو‌ها بیش از نیاز داخل تولید می‌شود، اما تولید برخی از دارو‌ها به عللی در داخل ممکن نیست و برای پاسخگویی به نیاز بیماران، از طریق واردات تامین می‌شود.

 

گودرزی گفت: در بررسی‌های انجام شده، در تامین حدود ۱۰۰ قلم دارو، کمبود‌هایی وجود دارد.

 

وی افزود: هر موقع دارویی در کشور نایاب یا کمیاب شود علت آن تکمیل نشدن زنجیره تامین نیست، بلکه می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد.

 

گودرزی با اشاره به اینکه نایاب و کمیابی دارو دلایلی مختلفی دارد ادامه داد: به طور نمونه در دو سال اخیر، مواد اولیه تولید برخی از دارو‌های ضد افسردگی (سی ان اس‌ها) که از هند وارد می‌شد به دلیل مشکلات نقل و انتقال ارز، به موقع به دست تولید کننده نرسید. ضمن اینکه هر موقع تولیدکننده احساس کند بهای تمام شده تولید دارو بالاست و برای آن صرفه اقتصادی ندارد تولید را کم یا متوقف می‌کند که یکی از دلایل اصلی کمبود دارو همین مسئله است.

 

 

این فعال صنعت دارو درباره به روز بودن ماشین آلات و دانش فنی داروسازی هم گفت: در چند سال اخیر به دلیل اعمال تحریم ها، ماشین آلات تولید دارو نوسازی نشده است، شرکت‌های تولیدی به جای اینکه در بخش ماشین آلات تولیدی این صنعت سرمایه گذاری کنند سرمایه خود برای خرید مواد اولیه و اقلام دیگر هزینه می‌کنند و خرید ماشین آلات از اولویت خارج شده است.

 

 

گودرزی گفت: مواردی تضمین کننده کیفیت دارو است که بخشی از آن مربوط به کیفیت ماشین آلات می‌شود و اصطلاحا باید کیفیت این تجهیزات و دستگاه‌ها احراز شود.

 

 

وی افزود: اگر کیفیت ماشین آلات احراز، قطعات به موقع تعویض و از آن‌ها خوب مراقبت نشود ممکن است تولید محصول متوقف شود یا با افزایش ضایعات و پایین آمدن کیفیت محصول نهایی مواجه شویم.

 

 

این فعال صنعت دارو گفت: بخشی از مواد اولیه تولید دارو توسط چند تولیدکننده داخلی تامین می‌شود، اما اکثر مواد اولیه‌ی تولید محصولات استریل عمدتا از چین و هند و محصولات راهبردی مثل انسولین از کشور‌های اروپایی وارد می‌شود.

 

 

گودرزی درباره قیمت مواد اولیه تولید دارو هم افزود: قیمت مواد اولیه‌ی تولید داخل در مقایسه با مواد اولیه‌ی وارداتی، تقریبا برابر است و در مواردی تولید داخل بالاتر است.

 

وی افزود: تولیدکنندگان داخلی دارو می‌توانند با تامین مواد مورد نیاز خود از تولیدکنندگان مواد اولیه از آن‌ها حمایت کنند تا تامین زنجیره تکمیل شود.

 

 

گودرزی گفت: با توجه به اینکه ۲ میلیارد دلار به صنعت دارو ارز تخصیص داده می‌شود و مازاد تولید هم وجود دارد، اما میزان صادرات قابل توجه نیست.

 

 

این فعال صنعت دارو، نبود زیرساخت‌های مناسب صادراتی، بازاریابی مناسب، مشوق‌های صادراتی، مشکلات نقل و انتقال پول و نبود ضمانتنامه و ثبات مدیریتی در شرکت‌های تولیدی را موانع رونق صادرات عنوان کرد.

 

گودرزی کیفیت پایین بسته بندی و تولید، همچنین نبود مستندات لازم را از دیگر ضعف‌های صادرات برشمرد و گفت: تقریبا هیچ شرکت دارویی پرونده جامع دارویی یا CTD را ندارد.

 

این فعال صنعت گفت: برای جلوگیری از تولید مازاد دارو در کشور می‌توان از تخصیص ارز به آن دارو جلوگیری کرد. 

 

 

وی با اشاره به اینکه از ۱۷۰ شرکت تولید دارو فقط ۵۰ تا ۶۰ شرکت توانسته GMP (یا شرایط خوب تولید) را از سازمان غذا و دارو دریافت کند گفت: هر چه فاصله ما از استاندارد‌های جهانی بیشتر شود فاصله ما از بازار صادراتی هم بیشتر خواهد شد.

 

گودرزی افزود: کشور‌هایی که برنامه صادراتی دارند باید تولیداتشان مطابق با استاندارد‌های روز دنیا باشد و گواهینامه GMP بین المللی را دریافت کنند، وقتی شرکت‌های تولیدی ما نمی‌توانند GMP داخلی خود را دریافت کنند چطور می‌توانند صادارت محور باشند.

 

وی اضافه کرد: شرکت‌های تولید داخل ملزم به ارائه CTD یا همان پرونده جامع دارو مطابق با آخرین CTD روز دنیا نیستند.

 

 

این فعال صنعت دارو گفت: شرکت‌های تولید ماده اولیه دارو باید استاندارد بین المللی (گواهینامه بین المللی EDQM) را دریافت کنند؛ در صورتیکه شرکتی بخواهد در زمینه ماده اولیه، صادرات داشته باشد ملزم به دریافت این گواهینامه است.

 

گودرزی افزود: تاکنون هیچ کدام از شرکت‌های تولیدکننده ماده اولیه، نتوانسته این استاندارد را کسب کنند و تنها دو شرکت تولیدکننده محصول نهایی، استاندارد‌های اروپا را کسب کرده اند.

 

وی ادامه داد: گواهی EDQM نقش اساسی در چارچوب نظارتی دارو‌ها در اروپا دارد. هدف اصلی آن محافظت از سلامت عمومی از طریق امکان پذیر کردن توسعه، حمایت از اجرا و نظارت بر استفاده از استاندارد‌های کیفیت دارو‌های بی خطر و استفاده ایمن از آنهاست.

 

 

این فعال صنعت دارو دیر پرداخت شدن هزینه دارو را از دیگر چالش‌های این صنعت نام برد و گفت: در صنعت داروسازی همه چیز از جمله ماده اولیه و حتی اقلام بسته بندی نقد، خریداری می‌شود، اما پرداخت هزینه دارو ۵ تا ۶ ماه طول می‌کشد، زیرا داروخانه به دلیل دیرکرد مطالباتش از سازمان‌های بیمه گر نمی‌تواند از شرکت‌های پخش، خرید نقدی کند و شرکت‌های پخش نیز پول تامین کننده را دیر پرداخت می‌کنند که یکی از مهمترین چالش‌های صنعت داروسازی است. 

 

 

گودرزی گفت: صنعت داروسازی نیازمند همکاری و حمایت واقعی دولت و سایر ذینفعان است تا بتواند فاصله خود را با دنیا کمتر و خطوط تولید را به روز کند تا بتواند در حوزه صادرات حرفی برای گفتن داشته باشد.

 

وی افزود: یکی از مواردی که می‌تواند به صنعت داروسازی کمک کند بحث خصوصی سازی شرکت‌های خصولتی است.

 

 

این فعال صنعت دارو با اشاره به اینکه چرا راه اندازی شرکت‌های تولیدی، هدفمند نیست و بعضا در مواردی چند برابر (دو تا سه برابر) نیاز کشور، دارو تولید می‌شود گفت: باید از ایجاد قارچ گونه این شرکت‌ها جلوگیری شود و با تلفیق دو شرکت با زیر ساخت‌های مناسبت تر، کیفیت و تنوع تولید را افزایش داد؛ نمونه‌هایی در این زمینه وجود دارد که دو شرکت باهم تلفیق شدند و هم اکنون تولیدات شرکت تلفیقی، سهم بسزایی در تامین نیاز کشور دارد.