استفاده از هوش مصنوعی در کشاورزی، گام مهمی در رسیدن به خودکفایی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، عقیل احمدی، کارشناس سیستم‌های هوشمند و مدرس هوش مصنوعی در گفت و گویی اختصاصی درباره هوش مصنوعی و کاربرد آن در کشاورزی، گفت: هوش مصنوعی مجموعه تکنیک‌ها و الگوریتم‌های ریاضی و کامپیوتری است که از این‌ها استفاده می‌شود برای تقلید هوش و یادگیری، یعنی قرار است ذهن و قدرت یادگیری انسان را توسط الگوریتم‌های کامپیوتری شبیه سازی کنیم و هوش مصنوعی وقتی شبیه سازی شد در زمینه‌های مختلف صنعتی، علمی و از جمله کشاورزی کاربرد‌های گسترده و متنوعی دارد.
وی درباره کاربرد هوش مصنوعی در کشاورزی، افزود: مثلا قبل از اینکه محصولی کاشته بشود باید بازار و تقاضا مورد بررسی قرار بگیرد و تحلیل شود که بدانیم برای این محصول که کشت مي کنیم چه تقاضایی در سال‌های آینده خواهیم داشت، با استفاده از تکنیک هوش مصنوعی می‌توانیم برآورد بهتری داشته باشیم که در وهله اول چه محصولی کاشته بشود که این خیلی کمک کننده است، الان کشاورزی ما مبتنی بر آزمون و خطا است، اما همین انتخاب نوع محصول کاشت، انتخاب استعداد خاک و شرایط اقلیمی با استفاده از داده‌های دقیق هوش مصنوعی می‌تواند در گام اول بسیار راهگشا باشد و کشاورزی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
احمدی درباره کمک هوش مصنوعی به آبیاری در کشاورزی اضافه کرد: موضوع آب مهم است، قطعی و کمبود آب همه جوامع را تهدید می‌کند و کشور‌های مختلف دارند برنامه ریزی می‌کنند برای مدیریت آب و از طرفی بیشترین مصرف آب صرف کشاورزی می‌شود برآورد شده که حدود ۷۰ درصد آب مصرفی دربخش کشاورزی است اگر بتوانیم با استفاده از داده‌های هوش مصنوعی که الان در مناطقی از جهان انجام می‌شود آب و آبیاری را مدیریت کنیم محصول بیشتری خواهیم داشت کمیت و کیفیت در بخش کشاورزی را ارتقا می‌دهیم و در مصرف آب صرفه جویی قابل توجهی می‌شود.
وی ادامه داد: قدم اول در هوش مصنوعی جمع آوری اطلاعات است وقتی اطلاعات درستی داشته باشیم با استفاده از الگوریتم‌هایی که برای هوش مصنوعی تعیین شده، می‌توانیم الگوریتم آبیاری یا فرایند صحیح آبیاری مبتنی بر سیستم‌های هوشمند را طراحی کنیم، آبیاری درست می‌تواند کمیت محصولات کشاورزی را بالا ببرد که خیلی قابل توجه است می‌توانیم ذخیره آبی داشته باشیم برای مصارف دیگر که تا حدودی هم کمک می‌کند به مدیریت بهینه آب که حیاتی است.
این مدرس هوش مصنوعی گفت: وقتی محصولی کاشته شد خاک نیاز به تقویت دارد، چون بستر کشاورزی خاک است باید از کود‌ها و تقویت کننده‌ها برای خاک استفاده بشود تصور کنید با استفاده از داده‌های دقیق مبتنی بر هوش مصنوعی و الگوریتم‌هایی که هست بتوانیم ترکیب بهینه کود شیمیایی را تعیین کنیم، یعنی کشاورز را از روش سنتی که با تشخیص خودش ترکیبی از کود‌ها را استفاده می‌کند اگر این را جدا کنیم که حالت سنتی خیلی وقت‌ها مفید نیست و خاک را از کیفیت خارج می‌کند با استفاده از داده‌هایی که در اختیار ما قرار گرفته بتوانیم همین بهینه سازی ترکیب صحیح و علمی کود شیمیایی را داشته باشیم و استفاده کنیم میزان محصولات کشاورزی و برداشت ما چند برابر می‌شود و این قدم مثبتی در جهت خودکفایی است، اگر بتوانیم همین آب و کوددهی با استفاده از هوش مصنوعی را مدیریت کنیم قدم بزرگی است در رسیدن به خودکفایی محصولات اساسی که سالهاست دغدغه آن را داریم.
وی تصریح کرد: هوش مصنوعی ایجاد شده که بتوانیم از داده‌ها و دانش قبلی استفاده کنیم و مسیر آینده را بهینه کنیم، هوش مصنوعی آمده قدرت یادگیری و استفاده از دیتا‌های قبلی را به کامپیوتری‌های فعلی اضافه کند که اصطلاحا به این‌ها می‌گویم سیستم‌های هوشمند، هوش مصنوعی را اگر بخواهیم قابلیتش را خلاصه کنیم اول، قابلیت یادگیری دارد دوم، قابلیت پردازش با سرعت و قدرت بسیار بالا را دارد و سوم، حافظه بسیار و بلندمدتی دارد مثلا اگر رفتار خاک و وضعیت محصول و رفتار مصرف کننده و دیگر پارامتر‌هایی که مهم هستند در کشاورزی را بیاییم دیتا‌های مثلا ۳۰ سال گذشته را که هست جمع آوری کنیم و با طراحی مناسب به هوش مصنوعی بدهیم، ببینیم در این ۳۰ سال چه رفتار‌هایی خاک، چه رفتار‌هایی مصرف کننده و چه رفتار‌هایی بازار نشان داده هوش مصنوعی وقتی روی این دیتا‌ها کار کند بهترین و بهینه‌ترین روش را در اختیار ما قرار می‌دهد و این راه را برای ما باز می‌کند.
احمدی افزود: اگر بیایم خاک، آب و رفتار مصرف کننده را مطالعه کنیم و بر اساس این‌ها اطلاعاتی که جمع آوری شد در اختیار هوش مصنوعی قرار بدهیم البته با یک طراحی مناسب (ورودی و خروجی‌های مناسب) مثلا ورودی را بگیریم کیفیت خاک، روش آبیاری و رفتار مصرف کننده و در خروجی بگیریم که چه محصولی بکاریم و کجا بکاریم هوش مصنوعی با استفاده از این دیتا‌ها به ما نشان می‌دهد در این خاک در این شرایط کدام محصول بهترین پاسخ و بهره وری را در اختیار ما قرار می‌دهد که این کمک می‌کند به اینکه بیشترین بازدهی را داشته باشیم و حتی از خطرات به دور باشیم محصول ما در معرض آفات است انواع خطرات محصولات کشاورزی را تهدید می‌کند هوش مصنوعی با استفاده از دیتا‌های قبلی به ما یادآوری می‌کند از چه خطراتی باید ایمن باشیم.
وی درباره میزان استفاده از هوش مصنوعی در کشاورزی گفت: اگر نگاه کلی داشته باشیم در خصوص هوش مصنوعی در سطح دانشگاهی وضعیت نسبتا خوبی داریم کار‌های تحقیقاتی و مقالاتی که تولید می‌شود حوش و حوش رتبه ۱۷ یا ۱۸ را داریم، ولی مسئله اساسی اینکه یک شکاف قابل توجهی بین صنعت و دانشگاه هست تصور می‌کنم در بخش کشاورزی مثل صنایع دیگر استفاده از روش‌های هوشمند فکر می‌کنم زیر ۵ درصد و بسیار ناچیز است.
احمدی اضافه کرد: ما باید آموزش درستی برای مدیران ارشد کشور داشته باشیم که مدیران و تصمیم سازان با هوش مصنوعی درست آشنا بشوند و بدانند مزایای هوش مصنوعی و بهره وری که می‌تواند داشته باشد کجا‌ها هست، هوش مصنوعی یک ابزار کارآمد است اگر آگاه باشیم و مدیران را با آموزش‌های روز جلو ببریم عزم ملی جهت استفاده از هوش مصنوعی قوی‌تر خواهد شد دلیل استفاده نشدن یا کمتر استفاده شدن از هوش مصنوعی در صنایع و کشاورزی این است که به بخش آموزش و آگاه سازی تصمیم سازان ارشد کشور توجه کافی نداشتیم.
وی درباره میزان فعلی استفاده از هوش مصنوعی در کشاورزی تصریح کرد: میزان کاربرد هوش مصنوعی در کشاورزی مثل صنایع بسیار ناچیز هست و حداکثر ۵ درصد در خوش بینانه‌ترین حالت ۵ درصد است این عزم ملی را می‌طلبد و باید تصمیم سازی و تصمیم گیری بشود در خصوص هوش مصنوعی، مسئله مهم دیگر تدوین مقررات است الان همه کشور‌ها حتی اروپایی‌ها دنبال تدوین مقررات هستند این به دستگاه‌ها ابلاغ بشود در کدام چارچوب و تا چه سطحی و با چه شرایطی به توسعه هوش مصنوعی بپردازند که این مسیر را باز و بستر را هموار می‌کند برای استفاده از هوش مصنوعی در صنایع و بخش کشاورزی.
احمدي درباره دانش بنیان‌ها و هوش مصنوعی تاکید کرد: شرکت‌های دانش بنیان بیشتر مبتنی بر دانش هستند تا کاربردی، در زمینه تولید دانش و تکنیک کار‌های خوبی شده که این مقدمه هست و باید در صحنه عمل پیاده و تجاری سازی کنیم باید به کشاورز آموزش کافی بدهیم که این روش هوشمند می‌تواند راهگشا باشد ممکن است وقتی آگاهی و دانش نباشد کشاورزان مقاومت کنند وقتی یک تکنیک جدید می‌آید مقاومت‌هایی هست تا زمانی که این را فرهنگ سازی کنیم توضیح دهیم که این چه دستاوردی می‌تواند داشته باشد این مسیر را باز خواهد کرد برای که بتوانیم استفاده حداکثری بکنیم از هوش مصنوعی.
این مدرس هوش مصنوعی درباره استفاده دیگر کشور‌ها از هوش مصنوعی در کشاورزی اضافه کرد: کشور‌های اروپایی در این زمینه با اینکه مشکل اب در کشور‌های اروپایی نسبت به ما کمتر هست آمدند با استفاده از تکنیک‌های هوش مصنوعی ابیاری و مصرف آب را مدیریت کردند و آب را ذخیره می‌کنند، در مصرف آب کشور‌های توسعه یافته و صنعتی در هوش مصنوعی پیشرو هستند دقت به خرج می‌دهند که اولا مصرف آب بهینه‌ای داشته باشند و ثانیا از این آبی که مصرف می‌کنند بیشترین محصول را برداشت بکنند مثلا کشاورزی هلند را می‌توانیم مطالعه کنیم و سریعتر به توسعه بخش کشاورزی کمک کنیم، چون این مسیری هست که این‌ها طی کردند و نتایجش حاصل شده بنابراین اگر استفاده کنیم تا حدود زیادی در سرعت انجام کار و پیشرفت در این زمینه‌ها برای ما کمک شایانی دارد.
وی در پایان گفت: حلقه گمشده آموزش هست، آموزش و تبیین، اگر کشاورز بداند گونه‌های دیگری از محصول گندم و برنج هستند که می‌تواند بازدهی بیشتری داشته و در بازار مشتری بیشتری داشته باشد خوب می‌رود دنبال آن‌ها و ما تنوع محصول می‌توانیم داشته باشیم، می‌دانید برای رسیدن به خودکفایی علاوه بر افزایش کمیت می‌توانیم به تنوع محصول هم بها بدهیم، انواع و اقسام برنج را اگر بکاریم و برداشت کنیم و برای ذائقه‌های مختلف مصرف کننده برنج خاصی را دربازار تحویل بدهیم این قدم بزرگی در خودکفایی هست، ولی کشاورز ما وقتی با روش‌های هوشمند و نتایج تکنیک‌های هوشمند بیگانه باشد زیر بار این روش‌ها نخواهد نرفت و نمی‌تواند این قضایا را مدیریت کند و اگر به بخش آموزش و توجیه کشاورزان و صنعتگران همت بگماریم این حلقه مفقوده حل خواهد شد بیایم این فاصله را بین دانشگاه و استفاده‌های عام از هوش مصنوعی کمتر کنیم و برای کمتر کردن این شکاف باید برنامه ریزی داشته باشیم و برای اقشار و صنف‌های مختلف در زمینه هوش مصنوعی آموزش بدهیم.