بومی سازی سامانه بانک ژنتیک ایران مبتنی بر هوش مصنوعی

استاد گروه ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما با اشاره به تک فرزندی و کوچک شدن خانواده‌ها گفت: متاسفانه تعداد دهنده مناسب سلول‌های بنیادی در خانواده‌ها کاهش یافته است و بسیاری از بیماران مثل مبتلایان به سرطان، بیماران نقص سیستم ایمنی و بیماران متابولیک مادرزادی همه برای درمان نیازمند و داوطلب پیوند سلول‌های بنیادی هستند.

دکتر آرزو صیاد با بیان اینکه سالانه فقط هزار و ۲۰۰ پیوند سلول‌های بنیادی در کشور انجام می‌شود، اما هزاران بیمار به دلیل اینکه دهنده مناسب ندارند در صف پیوند سلول‌های بنیادی هستند، گفت: بانک ژنتکی ایران حدود صد هزار نفر دهنده داوطلب دارد که از این تعداد تنها کمتر از ۲۰ هزار نفر یعنی حدود یک پنجم hla دهنده‌ها قابلیت پیوند دارد چراکه نمونه‌ها باید با کیفیت بالایی ثبت و تطبیق داده شود و گرنه نمونه‌هایی که از جزئیات کمی برخوردار است یا از خانواده بیماران گرفته می‌شود و مطابقت ژنتیکی کمی با بیماران دارد اثربخشی درمان را کاهش و عوارض پیوند را افزایش می‌دهد.

استاد گروه ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه در صورت اطلاع رسانی و آموزش چگونگی اهدا سلول بنیادی به افراد، قطعا در ایران مشکل اهدا کننده نخواهیم داشت، گفت: تا زنده و سالم هستیم می‌توانیم اهدا کننده باشیم، لازم نیست اتفاق بدی مثل مرگ مغزی رخ دهد، مطمئنا اگر اطلاع رسانی شود درصد زیادی از میلیون‌ها ایرانی که همیشه در امور خیرخواهانه پیشتاز هستند مشارکت خواهند کرد و می‌توانند جان هزاران نفری که در صف پیوند هستند را نجات دهند.

دکتر صیاد گفت: یکی از شرکت‌های دانش بنیان زیر نظر معاونت علمی، فناوری ریاست جمهوری توانسته است برای اولین بار سامانه‌ای را بومی سازی کند تا با استفاده از روش‌های هوش مصنوعی تمام نمونه‌های hal افراد را با بیشترین کیفیت زیر نظر وزارت بهداشت بسته بندی و در مرکز hal ریجستری کشور ارسال کند.

وی با تاکید بر اینکه hla افراد برای اولین در کشور و حتی خاورمیانه با بیشترین کیفیت ثبت و تطبیق می‌شود، گفت: قبل از اینکه از هوش مصنوعی استفاده شود؛ خطا‌های بسیار زیادی از قبل، حین و بعد آزمایش صورت می‌گرفت، مشخصات بسیاری از نمونه‌ها درست ثبت نمی‌شد، بسیاری از نمونه‌ها اتوماسیون و وارد سامانه نمی‌شدند و با وجود زحمات زیاد نمونه‌های مردمی ممکن بود به دلیل این مشکلات مورد استفاده قرار نگیرد، اما در حال حاضر تمام این مشکلات رفع شده و خدارو شکر به برکت شرکت‌های دانش بنیان ما که در زمینه سلامت دیجیتال بسیار فعال هستند، هیچ نمونه‌ای از بین نمی‌رود.

استاد گروه ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه به جهت مسائل بیوتروریزمی یکی از مسائل مهم امنیت نمونه هاست گفت: با توجه به پا گرفتن این فناوری در کشور دیگر نیاز نیست نمونه از ایران خارج شود و این سامانه بومی مبتنی بر هوش مصنوعی امنیت کار ما را تضمین می‌کند که نمونه‌ها با امنیت نگهداری و برای درمان بیمارانی که این مشکل را دارند مورد بهره برداری قرار بگیرد.

دکتر صیاد تاکید کرد می‌توانیم در یک سال صد‌ها هزار نفر را با بیشترین کیفیت به شبکه ملی اضافه کنیم و نه تنها برای ایران که برای کل دنیا اهدا کننده داشته باشیم و جان هر بیماری را در هر جای دنیا نجات دهیم.

وی در پاسخ به این سوال که مردم علاقمند به مشارکت در این کار انسان دوستانه چطور می‌توانند در پویش اهدای سلول‌های بنیادی مشارکت کنند گفت: در کشور ۲۱ مرکز پذیره نویسی داریم که می‌توانند با مراجعه به سامانه شبکه ملی اهداکنندگان سلول‌های بنیادی خون ساز ایران، ثبت نام کنند سپس با حضور در مراکز مستقر در مرکز هر استان با امضای رضایت نامه و ارائه ۳ سی سی نمونه خون در این کار خیر مشارکت کنند.

استاد گروه ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: روی نمونه خون‌ها آزمایش hla انجام می‌شود و اطلاعات ژنتیکی داوطلبان در بانک قرار می‌گیرد و در صورت تطابق آن با نمونه ژنتیکی یکی از بیماران نیازمند به دریافت سلول‌های بنیادی؛ با آن‌ها تماس گرفته می‌شود در صورت رضایت مجدد برای کار اهدا با آن‌ها هماهنگی می‌شود.

دکتر صیاد افزود: این مراکز در تهران در بیمارستان‌های طالقانی، مفید، شریعتی و پایگاه انتقال خون و موسه خیریه محک مستقر و آماده خدمت رسانی هستند.

آزمایش HLA مخفف Human Leukocyte Antigen به معنای آنتی ژن‌های لکوسیت انسانی است که به شبکه پیچیده‌ای از ژن‌ها و پروتئین‌ها در بدن اشاره دارد که وظیفه تعیین تطابق بافتی را بر عهده دارند.